قرص آسیکلوویر برای چیست؟ کاربرد، موارد مصرف و عوارض

آسیکلوویر (Acyclovir) یکی از داروهای کلیدی برای درمان عفونت‌های ویروسی ناشی از ویروس‌های خانواده هرپس است. این خانواده شامل ویروس‌هایی نظیر هرپس سیمپلکس نوع 1 و 2 (HSV-1 و HSV-2) و ویروس واریسلا-زوستر (VZV) می‌شود که بیماری‌هایی مانند تبخال، آبله مرغان و زونا را ایجاد می‌کنند. آسیکلوویر با جلوگیری از تکثیر ویروس‌ها و متوقف کردن فرآیند ساخت DNA جدید در ویروس، از گسترش عفونت جلوگیری می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که این دارو ویروس را به طور کامل از بدن پاک نمی‌کند و تنها به کاهش تعداد ویروس و تسریع بهبود زخم‌ها کمک می‌کند. همچنین، استفاده از آسیکلوویر می‌تواند در کاهش عوارض طولانی‌مدت ناشی از عفونت، مانند نورالژی پس از زونا (دردهای عصبی پس از زونا) موثر باشد.

کاربردهای اصلی آسیکلوویر

آسیکلوویر در درمان چندین عفونت ویروسی تجویز می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:

1. درمان تبخال تناسلی (HSV-2)

تبخال تناسلی، ناشی از ویروس HSV-2، عفونتی است که زخم‌های دردناک و خارش در ناحیه تناسلی ایجاد می‌کند. آسیکلوویر به کاهش مدت و شدت علائم کمک کرده و می‌تواند دفعات عود بیماری را کاهش دهد. در موارد مزمن، ممکن است مصرف طولانی‌مدت دارو برای پیشگیری از بازگشت عفونت تجویز شود.

2. درمان تبخال لب و دهان (HSV-1)

ویروس HSV-1 عامل تبخال‌های لب و دهان است که اغلب در شرایط ضعف سیستم ایمنی فعال می‌شوند. آسیکلوویر با تسریع روند بهبودی، موجب کاهش سریع‌تر علائم و رفع تبخال می‌شود.

3. درمان زونا (ویروس واریسلا-زوستر)

زونا (هرپس زوستر) توسط همان ویروسی که آبله مرغان ایجاد می‌کند، به وجود می‌آید و اغلب در افراد مسن یا افرادی با سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهد. آسیکلوویر با کاهش تکثیر ویروس، شدت علائم و زمان بهبودی زونا را کاهش می‌دهد و از بروز عوارض مانند نورالژی پس از زونا جلوگیری می‌کند.

4. پیشگیری از عفونت‌های هرپسی در افراد با سیستم ایمنی ضعیف

در افرادی با ضعف سیستم ایمنی به دلیل بیماری‌هایی مانند HIV یا استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (مانند پس از پیوند اعضا)، آسیکلوویر برای پیشگیری از عفونت‌های هرپسی تجویز می‌شود تا از بروز عفونت‌های خطرناک جلوگیری شود.

نحوه مصرف آسیکلوویر

دوز و نحوه مصرف آسیکلوویر بستگی به نوع و شدت عفونت، وضعیت سیستم ایمنی و تجویز پزشک دارد. دوزهای معمول به شرح زیر است، اما پیروی از دستورات پزشک الزامی است:

• برای تبخال تناسلی و تبخال لب: دوز رایج 200 تا 400 میلی‌گرم، 3 تا 5 بار در روز به مدت 5 تا 10 روز است. در صورت عود مکرر، ممکن است پزشک مصرف طولانی‌مدت با دوز کمتر را توصیه کند.
• برای زونا (هرپس زوستر): دوز رایج 800 میلی‌گرم، 5 بار در روز به مدت 7 تا 10 روز است. مصرف زودهنگام آسیکلوویر در زونا، به بهبود سریع‌تر و کاهش درد کمک می‌کند.
• برای پیشگیری در افراد دارای ضعف ایمنی: دوزهای 200 تا 400 میلی‌گرم دو بار در روز برای پیشگیری تجویز می‌شود.

عوارض جانبی آسیکلوویر

آسیکلوویر معمولاً بی‌خطر است و عوارض جانبی خفیفی دارد، اما ممکن است برخی افراد عوارض زیر را تجربه کنند:

• حالت تهوع و استفراغ: عوارض خفیفی هستند و معمولاً پس از چند روز کاهش می‌یابند.
• سردرد و سرگیجه: مصرف دوزهای بالا ممکن است این علائم را ایجاد کند.
• اسهال: با مصرف مایعات کافی و تنظیم رژیم غذایی مدیریت می‌شود.

عوارض جدی و نادر

• مشکلات کلیوی: احتمال آسیب یا التهاب کلیه‌ها وجود دارد، لذا بیماران با مشکلات کلیوی باید آسیکلوویر را با احتیاط مصرف کنند.
• اختلالات عصبی: در افراد مسن یا بیماران با مشکلات کلیوی، ممکن است عوارضی مانند توهم، گیجی یا تحریک عصبی رخ دهد.
• واکنش‌های آلرژیک: واکنش‌های نادری همچون خارش، تورم و تنگی نفس ممکن است بروز کند که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.

هشدارها و احتیاطات مصرف آسیکلوویر

برخی شرایط نیازمند احتیاط در مصرف آسیکلوویر هستند:

• بارداری و شیردهی: مصرف آسیکلوویر در بارداری باید با نظر پزشک باشد. شواهد نشان می‌دهد که خطر جدی ندارد، اما احتیاط توصیه می‌شود. در شیردهی، مقدار کمی از دارو وارد شیر مادر می‌شود؛ بنابراین مشورت با پزشک ضروری است.
• بیماران با مشکلات کلیوی: بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی باید دوزهای پایین‌تری مصرف کنند تا از تجمع دارو و آسیب به کلیه‌ها جلوگیری شود.
• تعاملات دارویی: آسیکلوویر با برخی داروها، مانند پروبنسید (مورد استفاده برای نقرس)، تداخل دارد و می‌تواند سطح آسیکلوویر در خون را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

آسیکلوویر یک داروی مؤثر و رایج در درمان عفونت‌های هرپسی است که با کاهش علائم، تسریع بهبودی و جلوگیری از عود عفونت کمک می‌کند. با این حال، برای استفاده ایمن و جلوگیری از بروز عوارض جانبی، حتماً باید تحت نظر پزشک مصرف شود.