بیماری لیکن پلان چیست ؟ علائم و درمان

بیماری لیکن پلان یکی از بیماری های پوستی و ژنتیکی است که باعث خارش و ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ در نواحی مختلف دست و پا و دیگر نواحی بدن ایجاد می‌شود.

لیکن پلان یک بیماری خود ایمنی است. یعنی در این بیماری بدن برعلیه بخش‌های طبیعی پوست، مخاط، مو یا ناخن خود فرد عمل می‌کند. البته گاهی اوقات این روند براثر ورود یک عامل خارجی مثل دارو یا یک عامل میکربی آغاز می‌شود اما هنوز دقیقاً مشخص نیست که علت ایجاد بیماری لیکن پلان چیست.

خوشبختانه بیماری لیکن پلان مسری نیست به این معنا که نمی‌تواند به شخص دیگر ازجمله شریک جنسی منتقل شود. برای تشخیص بیماری لیکن پلان، پزشک عمومی اغلب بثورات و علائم شمارا بررسی می‌کند. لیکن پلان دهانی اغلب توسط دندان‌پزشک در طول معاینات معمول دندانپزشکی تشخیص داده می‌شود.

بیماری لیکن پلان چیست ؟

لیکن پلان یا lichen planus یک بیماری شایع پوستی است که می‌تواند باعث تورم و سوزش در پوست، مو، ناخن و غشاهای مخاطی شود. لیکن پلان بروی پوست، معمولاً به‌صورت برجستگی‌های خارش‌دار ارغوانی رنگ یا بثورات صاف ظاهر می‌شود که طی چند هفته گسترش می‌یابند.

در ادامه پاسخ به سؤال بیماری لیکن پلان چیست می‌توان گفت که lichen planus یک بیماری التهابی و مزمن پوستی است که روی پوست و سطوح مخاطی تأثیر می‌گذارد. لیکن پلان زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های پوست یا غشاهای مخاطی حمله کند.

مشخص نیست که چرا این واکنش ایمنی غیرطبیعی در بدن رخ می‌دهد اما برخی از دلایل بروز چنین مشکلی می‌تواند از عفونت هپاتیت نوع C، واکسن آنفولانزا، رنگ‌دانه‌ها، مواد شیمیایی و فلزات خاص، مسکن‌ها مثل ایبوپروفن و ناپروکسن یا داروهای خاص برای بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا یا آرتریت باشد. انواع بیماری لیکن پلان وجود دارد که ازنظر بافت‌شناسی (هیستوپاتولوژی) ویژگی‌های مشابهی دارند:

• لیکن پلان پوستی
• لیکن پلان مو
• لیکن پلان ناخن
• لیکن پلان پیگمانتوز
• لیکن پلان دارویی
• لیکن پلان مخاطی (دهانی، تناسلی)

علائم بیماری لیکن پلان

علائم بیماری لیکن پلان بسته به مناطق آسیب‌دیده متفاوت است. در دهان، واژن و سایر نواحی پوشیده از غشای مخاطی، لیکن پلان به شکل لکه‌های سفید توری شکل و گاهی با زخم‌های دردناک ظاهر می‌شود. برخی از نشانه‌های معمول و علائم بیماری لیکن پلان عبارت‌اند از:

برجستگی‌ها یا بثورات مسطح ارغوانی رنگ که بیشتر در قسمت داخلی ساعد، مچ پا و گاهی اوقات دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند. خارش یکی از اصلی‌ترین علائم بیماری لیکن پلان است.  تاول‌هایی که می‌ترکند و پوسته‌پوسته می‌شوند می‌تواند نشان‌دهنده انواع بیماری لیکن پلان باشد. لکه‌های سفید توری شکل در دهان، روی لب یا زبان زخم‌های دردناک در دهان یا واژن یکی دیگر از علائم بیماری لیکن پلان است.

ریزش مو، تغییر رنگ پوست سر و آسیب یا از دست دادن ناخن نیز از علائم بیماری لیکن پلان است.

علت ابتلا به بیماری لیکن پلان

علت اصلی دچار شدن به این بیماری تاکنون شناخته‌نشده است. اطلاعاتی که تا به امروز در مورد این بیماری به‌دست‌آمده، حاکی از آن است که :

• استرس می‌تواند بر وخامت این بیماری بی افزاید.
• این امکان نیز وجود دارد که این بیماری با ویروس هپاتیت c ارتباط داشته باشد.
• این ویروس عامل ایجاد بیماری‌های کبدی است.
• این بیماری قابل‌سرایت نیست؛ یعنی از شخصی به شخص دیگر انتقال نمی‌یابد.
• بعضی از داروها نیز امکان به وجود آمدن این بیماری را افزایش می‌دهند که باید با متخصص پوست در این مورد مشورت شود.

ضایعات پوستی لیکن پلان

رنگ: ابتدا قرمزند. ضایعات پیشرفته‌تر بنفش هستند. ضایعات در حال بهبودی، قهوه‌ای پررنگ می‌باشند.

سطح: براق، خشک همراه پوسته‌های چسبیده به ضایعه است. ممکن است در سطح ضایعات، خطوطی سفید یا خاکستری دیده شود.

اندازه: حدود نیم تا یک سانتیمتر است.

محل: بیشتر در ساعد، ساق پا، پشت دست‌ها و ناحیه تناسلی آقایان می‌تواند باشد.

بیشتر بیماران جهت خاراندن، ضایعات را می‌مالند و کمتر ممکن است که ضایعات را زخمی کنند و بنابراین ضایعات لیکن پلان معمولاً سالم می‌مانند. این ازلحاظ تشخیصی می‌تواند به پزشک کمک نماید.

ضایعات مخاطی، به اشکال مختلف می‌تواند بروز کند. اشکال شایع آن به‌صورت خطوط سفید شبکه‌ای در مخاط طرفی دهان و زخم‌های دهانی هست.

ضایعات شبکه‌ای، ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی‌کند. اما کشف آن‌ها در معاینه می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند.

ضایعات دهانی، بسیار طولانی و مزمن بوده و با ناراحتی بسیاری برای بیمار همراه‌اند.

درمان بیماری لیکن پلان

فعلاً هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. این بیماری به‌صورت خود به خودی ممکن است خوب شود . اما اگر این بیماری شمارا آزار می‌دهد پزشک متخصص پوست و مو می‌تواند برای تسریع در بهبود این بیماری و کاهش علائم آن از درمان‌های زیر استفاده کند :

• آنتی‌هیستامین‌ها : که خارش را کم می‌کنند.
• کورتیکواستروئید موضعی : نوع مالیدنی این دارو است که برای کاهش تورم و قرمزی استفاده می‌شود.
• پووا تراپی (PUVA THERAPY): یک نوردرمانی است که به درمان کمک می‌کند.
• رتینوئیک اسید : یا بر روی پوست قرار داده می‌شود و یا به‌صورت قرص شکل استفاده می‌شود و باعث بهتر شدن ضایعات پوست می‌گردد.
• پماد تاکرولیموس و یا کرم پیمکرولیموسدرباره عوارض احتمالی درمان‌های بالا حتماً از پزشک خود سؤال کنید.
• کورتیکواستروئید خوراکی : این دارو وقتی استفاده می‌شود که بیمار طی یک مدت طولانی درگیر این بیماری بوده است و یا پوست بیمار برجستگی‌ها و زخم‌های دردناک دارد.