ورزش، راهکاری موثرتر از دارو در پیشگیری از بازگشت سرطان؛ نتایج یک مطالعه بین‌ المللی امیدبخش

در سال‌های اخیر، اهمیت سبک زندگی سالم در پیشگیری از بیماری‌ها به‌ویژه سرطان، بارها مورد تاکید قرار گرفته است. با این‌حال، تاثیر واقعی ورزش بر بیماران پس از درمان سرطان، همواره موضوعی مبهم و کمتر مورد توجه بوده است. اکنون نتایج یک پژوهش گسترده بین‌المللی، نگاهی جدید به جایگاه ورزش در مراقبت‌های پس از درمان سرطان ارائه می‌دهد. این مطالعه نشان می‌دهد که فعالیت بدنی منظم، می‌تواند اثری چشمگیرتر از بسیاری از داروهای گران‌قیمت در پیشگیری از عود سرطان و کاهش خطر مرگ داشته باشد.

اهمیت ورزش در مراقبت‌ های پس از درمان سرطان

ورزش همواره به عنوان ابزاری برای ارتقاء سلامت عمومی شناخته شده است، اما شواهد علمی کافی درباره تأثیر آن بر بیماران مبتلا به سرطان، به‌ویژه پس از پایان مراحل درمانی، وجود نداشت. اکنون این خلا علمی با یک تحقیق گسترده و دقیق پر شده است.

در این پژوهش، برای نخستین بار نشان داده شده که برنامه‌ریزی ورزشی منظم می‌تواند به طور چشمگیری خطر بازگشت سرطان و مرگ را کاهش دهد. این یافته‌ها حاصل یکی از جامع‌ترین کارآزمایی‌های بالینی در سطح جهانی هستند که با همکاری مراکز درمانی چند کشور اروپایی صورت گرفته‌اند.

نتایج ارائه شده در معتبرترین مجامع علمی جهان

دستاوردهای این پژوهش در کنگره سالانه انجمن سرطان‌شناسی بالینی آمریکا (ASCO) در شیکاگو مطرح شده‌اند. این گردهمایی یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین رویدادهای علمی در حوزه سرطان در جهان است. همچنین متن کامل مطالعه در مجله‌ی معتبر New England Journal of Medicine منتشر شده است که از جمله منابع علمی پیشگام در پزشکی به‌شمار می‌رود.

یکی از چهره‌های برجسته پزشکی سرطان، دکتر جولی گرالو، که خود در این مطالعه مشارکت نداشت، یافته‌ها را از نظر علمی در بالاترین سطح اعتبار دانسته و آن را آغاز فصلی جدید در مراقبت‌های پس از سرطان عنوان کرده است.

اثربخشی ورزش در مقایسه با داروهای ضد سرطان

یکی از نکات شگفت‌انگیز این تحقیق، مقایسه مستقیم اثر ورزش با داروهای رایج ضد سرطان است. برخلاف داروهایی که عوارض جانبی متعدد و هزینه‌های بالایی دارند، ورزش بدون ایجاد این مشکلات، توانسته نتایجی حتی بهتر ارائه دهد.

به گفته دکتر گرالو، اثربخشی ورزش در کاهش خطر بازگشت سرطان (۲۸ درصد) و کاهش خطر مرگ (۳۷ درصد) با اثربخشی داروهای تایید شده برابری کرده یا از آن پیشی گرفته است. وی تاکید می‌کند که حتی داروهایی با تاثیرات کمتر نیز در بازار تایید و استفاده می‌شوند، در حالی‌که ورزش، گزینه‌ای طبیعی، کم‌هزینه و فاقد عوارض جانبی است.

جزئیات مطالعه و شیوه اجرای آن

پژوهش مورد نظر از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ انجام شده و شامل ۸۸۹ بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ بوده است. بیش از ۹۰ درصد این بیماران در مرحله سوم بیماری قرار داشتند. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه در برنامه ورزشی منظم همراه با مربی شخصی شرکت کردند و گروه دیگر فقط کتابچه‌ای در مورد سبک زندگی سالم دریافت کردند.

برنامه ورزشی شامل جلسات ماهانه با مربی، برنامه‌های تمرینی هدفمند و راهنمایی مستمر بود. هدف کلی این بود که هر بیمار حداقل سه تا چهار بار در هفته، فعالیت‌هایی معادل پیاده‌روی ۴۵ تا ۶۰ دقیقه‌ای انجام دهد. البته بیماران می‌توانستند بسته به علاقه خود، فعالیت‌های دیگری مانند قایق‌سواری یا اسکی را انتخاب کنند.

تاثیرات چشمگیر برنامه ورزشی منظم

یافته‌های تحقیق پس از پنج سال نشان دادند که احتمال بازگشت سرطان یا بروز یک نوع جدید سرطان در گروه ورزش، ۲۸ درصد کمتر بود. همچنین پس از گذشت هشت سال، این بیماران نسبت به گروه غیرورزشی، ۳۷ درصد کمتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند.

واکنش متخصصان به یافته‌ ها

دکتر کریستوفر بوت، پژوهشگر ارشد این مطالعه از دانشگاه کوئینز کانادا، عنوان می‌کند که این یافته‌ها پاسخ قاطعی به سوال همیشگی بیماران هستند: «بعد از پایان درمان چه کار بیشتری می‌توانم انجام دهم؟». او تاکید می‌کند که ورزش منظم با همراهی مربی، می‌تواند نقش مهمی در بهبود نتایج درمان، افزایش کیفیت زندگی و حتی افزایش طول عمر ایفا کند.

پروفسور چارلز سوانتون از موسسه تحقیقات سرطان بریتانیا نیز اظهار داشته که یافته‌ها قدرت ورزش را در دگرگونی وضعیت بیماران و بهبود نرخ بقا پس از سرطان به‌خوبی نشان می‌دهند. او می‌افزاید که ورزش ممکن است برای همه مناسب نباشد، ولی می‌تواند نقشی کلیدی در مراقبت‌های پس از درمان ایفا کند، به شرطی که زیر نظر پزشک انجام شود.

قابلیت تعمیم یافته‌ ها به سایر انواع سرطان

با اینکه این تحقیق روی بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ انجام شده است، متخصصان معتقدند که یافته‌ها ممکن است به انواع دیگر سرطان نیز قابل تعمیم باشند. گرالو و بوت هر دو تاکید دارند که لازم است پژوهش‌های مشابه روی انواع دیگر سرطان، مانند سینه و پروستات، نیز انجام شود. اما شواهد اولیه نشان می‌دهد که نرخ ابتلا به این نوع سرطان‌ها نیز در گروه ورزشی کمتر بوده است.

نتیجه‌ گیری

ورزش منظم، نه‌تنها یک عامل پیشگیرانه برای سلامت عمومی است، بلکه در زمینه‌ی مراقبت‌های پس از درمان سرطان نیز به یک ابزار درمانی موثر تبدیل شده است. یافته‌های این مطالعه بزرگ بین‌المللی، افق‌های جدیدی را برای ترکیب ورزش با درمان‌های سنتی سرطان گشوده است. با توجه به اینکه ورزش بدون عوارض جانبی است و می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد، انتظار می‌رود پزشکان بیشتری آن را به‌عنوان بخشی از پروتکل درمانی توصیه کنند.

در پایان، لازم است یادآوری شود که شروع هر برنامه ورزشی باید با مشورت پزشک صورت گیرد، به‌ویژه برای بیماران سرطانی که شرایط فیزیکی و مراحل درمانی آن‌ها متفاوت است.