چرا تغذیه سالم حتی بدون لاغری هم مفید است؟ بررسی علمی
- شناسه خبر: 34226
- تاریخ و زمان ارسال: ۲۴ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۰:۲۰
- نویسنده: میترا راضی
برای بسیاری از افراد، رژیم غذایی موفق به معنای کاهش وزن قابل‌مشاهده است؛ اما یافته‌های علمی جدید دیدگاهی متفاوت را ارائه می‌دهند. طبق شواهد به‌روز و معتبر، تغذیه سالم حتی بدون تغییر محسوس در وزن بدن، می‌تواند آثار مثبتی بر سلامت عمومی، عملکرد متابولیکی و کاهش التهاب داشته باشد. در این مقاله، به بررسی نتایج سه مطالعه گسترده می‌پردازیم که تأثیرات سودمند رژیم غذایی سالم را، فارغ از کاهش وزن، بررسی کرده‌اند.
تغذیه سالم لزوماً به کاهش وزن منجر نمی شود
رژیم‌های غذایی سالم همواره با کاهش وزن سنجیده می‌شوند، اما این سنجش همیشه عادلانه یا علمی نیست. برخی افراد با وجود پیروی دقیق از الگوهای غذایی سالم، کاهش وزنی تجربه نمی‌کنند. با این حال، مطالعات جدید نشان می‌دهند که سلامتی تنها در عدد ترازو خلاصه نمی‌شود.
براساس تحقیقی که نتایج آن در نشریه‌ی فوربز گزارش شده، بیش از ۷۰۰ فرد بزرگسال دارای چاقی شکمی در طول دو سال به یکی از رژیم‌های سالم شامل رژیم کم‌چرب، کم‌کربوهیدرات، مدیترانه‌ای یا نسخه‌ی گیاهی رژیم مدیترانه‌ای پایبند بودند. با اینکه نزدیک به یک‌سوم از شرکت‌کنندگان یا وزن کم نکردند یا حتی افزایش وزن داشتند، شاخص‌های سلامت آنان به‌صورت معناداری بهبود یافت. این یافته نشان می‌دهد که پیروی از الگوهای غذایی مناسب، مستقل از کاهش وزن، می‌تواند نتایج مثبت برای بدن به همراه داشته باشد.
کاهش وزن و بهبود سلامتی دو مفهوم متفاوت هستند
تصور رایج این است که کاهش وزن مترادف با بهبود سلامت است، اما داده‌ها چیز دیگری را نشان می‌دهند. در این مطالعه، کاهش وزن با بهبود بیشتر در برخی شاخص‌های متابولیکی همراه بود، اما آن‌هایی که وزنشان تغییری نکرد نیز بهبودهایی را تجربه کردند.
بر اساس داده‌ها، هر کیلوگرم کاهش وزن با افزایش ۱.۴۴ درصدی کلسترول مفید (HDL)، کاهش ۱.۳۷ درصدی تری‌گلیسیرید، کاهش ۲.۴۶ درصدی سطح انسولین و کاهش ۲.۷۹ درصدی هورمون لپتین (عامل سیگنال‌دهنده‌ی گرسنگی) همراه بود. افزون بر این، فشار خون، چربی کبد و آنزیم‌های کبدی نیز بهبود یافتند.
اما نکته‌ی جالب اینجا بود که حتی در میان افرادی که وزن آن‌ها ثابت مانده بود، شاخص‌های مثبتی مثل کاهش چربی احشایی (چربی اطراف اندام‌های داخلی)، افزایش HDL و کاهش لپتین مشاهده شد. این تغییرات می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو و سایر بیماری‌های مزمن نقش داشته باشند.
نقش ژنتیک و اپی ژنتیک در واکنش بدن به رژیم غذایی
پاسخ بدن به یک رژیم غذایی مشخص می‌تواند در افراد مختلف بسیار متفاوت باشد. این تفاوت تا حدی به ویژگی‌های ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی فرد بستگی دارد.
محققان در همین پژوهش موفق به شناسایی ۱۲ ناحیه متیلاسیون DNA شدند که با احتمال تغییر وزن در بلندمدت ارتباط داشتند. این یافته ممکن است توضیح دهد چرا دو فرد با رژیم غذایی مشابه، نتایج بسیار متفاوتی می‌گیرند. دکتر آنات یسکولکا میر، پژوهشگر دانشگاه هاروارد، در این‌باره می‌گوید: «ما عادت کرده‌ایم که تنها کاهش وزن را به‌عنوان موفقیت در نظر بگیریم، در حالی که بهبود سوخت‌وساز و کاهش خطر بیماری نیز معیارهای بسیار مهمی هستند.»
اهمیت کیفیت مواد غذایی فراتر از نسبت چربی یا کربوهیدرات
یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌ها در دنیای تغذیه این است که کدام رژیم مؤثرتر است: کم‌چرب یا کم‌کربوهیدرات؟ اما مطالعه‌ای گسترده با بررسی نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر در طی چند دهه، پاسخ متفاوتی به این سؤال داده است.
محققان دریافتند که آنچه بیشترین تأثیر را در سلامت قلب دارد، نه نوع رژیم، بلکه کیفیت مواد غذایی است. هر دو رژیم کم‌چرب و کم‌کربوهیدرات باعث کاهش خطر بیماری قلبی به میزان حدود ۱۵ درصد شدند، مشروط بر اینکه غذاهای مصرفی باکیفیت و طبیعی باشند. در مقابل، رژیم‌هایی با غذاهای فرآوری‌شده، غلات تصفیه‌شده، چربی‌های اشباع و گوشت‌های پرچرب اثر معکوسی داشتند.
به‌عبارت ساده‌تر، اینکه چه چیزی می‌خورید بسیار مهم‌تر از این است که از چه نوع رژیمی پیروی می‌کنید.
نقش حبوبات در کاهش التهاب و کلسترول
حبوبات یکی از گروه‌های غذایی مغفول‌مانده‌ای هستند که اثرات بسیار سودمندی بر سلامت دارند. مطالعه‌ی سومی که اخیراً انجام شده، بر روی اثر حبوبات تمرکز داشت.
در این مطالعه، مصرف روزانه‌ی یک وعده لوبیا سیاه یا نخود طی ۱۲ هفته باعث کاهش معنادار کلسترول و کاهش شاخص‌های التهابی در افراد مبتلا به پیش‌دیابت شد. گرچه این پژوهش روی افراد خاصی متمرکز بود، اما مطالعات پیشین نیز نشان داده‌اند که حبوبات منبع غنی فیبر، پروتئین گیاهی و مواد مغذی مهمی هستند که برای همه افراد مفیدند.
نتیجه گیری: سلامت را تنها با عدد ترازو نسنجید
در دنیای امروز که بیشتر بر زیبایی ظاهری و عدد روی ترازو تمرکز شده، توجه به مفهوم جامع‌تری از سلامت امری حیاتی است. یافته‌های علمی جدید نشان می‌دهند که رژیم غذایی سالم حتی بدون کاهش وزن، می‌تواند به بهبود قابل توجهی در عملکرد متابولیکی، کاهش التهاب و ارتقای سلامت قلب منجر شود.
در نتیجه، اگر شما در مسیر تغذیه سالم قدم برمی‌دارید اما وزن‌تان تغییر نمی‌کند، نباید احساس ناکامی داشته باشید. سلامتی مفهومی فراتر از کاهش وزن است و تغییرات مثبت در بدن شما ممکن است زیر پوست و در سطوح سلولی و هورمونی در حال رخ دادن باشد.
