نشانه های پنهان سرطان پانکراس در مدفوع؛ نقش باکتری های روده در تشخیص زودهنگام این بیماری
- شناسه خبر: 34366
- تاریخ و زمان ارسال: ۱۶ تیر ۱۴۰۴ ساعت ۰۸:۲۵
- نویسنده: میترا راضی
سرطان پانکراس یکی از مرگ‌بارترین انواع سرطان‌ها است که به‌دلیل نداشتن علائم واضح در مراحل ابتدایی، اغلب بسیار دیر تشخیص داده می‌شود. دانشمندان در سال‌های اخیر تمرکز خود را بر روی روش‌های نوین تشخیصی گذاشته‌اند تا بتوانند این بیماری را در مراحل اولیه شناسایی کنند. یکی از جالب‌ترین و مؤثرترین روش‌های پیشنهادی، بررسی ترکیب میکروبی مدفوع افراد برای یافتن الگوهای غیرعادی است که می‌تواند به وجود سرطان اشاره داشته باشد.
لوزالمعده؛ اندامی ساکت اما حیاتی
لوزالمعده یکی از اندام‌های مهم در بدن است که نقش مهمی در گوارش و تنظیم قند خون دارد. این غده با ترشح آنزیم‌های گوارشی و هورمون‌هایی مانند انسولین، در حفظ تعادل داخلی بدن نقش ایفا می‌کند. زمانی‌که عملکرد این اندام دچار اختلال شود، مشکلات جدی به‌وجود می‌آید که در صورت بی‌توجهی می‌توانند مرگ‌بار باشند.
- لوزالمعده به‌طور دائمی و بدون سروصدا در حال فعالیت است.
- آنزیم‌های ترشح‌شده توسط این اندام به هضم چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها کمک می‌کنند.
- هورمون‌هایی که از پانکراس ترشح می‌شوند، سطح قند خون را کنترل می‌کنند.
سرطان پانکراس؛ تهدیدی خاموش و کشنده
سرطان پانکراس معمولاً در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارد، به همین دلیل به آن لقب «قاتل خاموش» داده‌اند. تا زمانی‌که علائم آشکار شوند، معمولاً سرطان به مراحل پیشرفته رسیده و درمان آن بسیار دشوار می‌شود.
- شایع‌ترین نوع این بیماری، آدنوکارسینوم مجرای پانکراس است.
- این نوع سرطان بیشتر در بخش‌هایی از پانکراس که به روده متصل است ایجاد می‌شود.
- تومور ممکن است مانع از ترشح آنزیم‌های گوارشی شود و متابولیسم بدن را مختل کند.
روده و مدفوع؛ منبعی برای شناسایی سرطان
روده انسان محل زندگی تریلیون‌ها باکتری است که با یکدیگر اکوسیستمی پیچیده تشکیل داده‌اند. دانشمندان دریافته‌اند که تغییر در ترکیب این میکروبیوم می‌تواند نشان‌دهنده وجود بیماری‌هایی مانند سرطان باشد. به همین دلیل، تحلیل نمونه‌های مدفوع می‌تواند به‌عنوان یک روش ساده و بدون تهاجم برای غربالگری اولیه سرطان پانکراس استفاده شود.
- باکتری‌های روده وضعیت سلامت داخلی بدن را بازتاب می‌دهند.
- آزمایش مدفوع نسبت به سایر روش‌های تشخیص کم‌هزینه‌تر و در دسترس‌تر است.
- مدفوع اطلاعات ژنتیکی مهمی درباره باکتری‌های ساکن در روده ارائه می‌دهد.
یافته های یک پژوهش مشترک بین فنلاند و ایران
در یکی از جدیدترین مطالعات بین‌المللی که در سال ۲۰۲۵ منتشر شده، پژوهشگران از دو کشور فنلاند و ایران برای بررسی ارتباط بین باکتری‌های روده و سرطان پانکراس همکاری کردند. آن‌ها با بررسی نمونه‌های مدفوع افراد، به نتایج قابل‌توجهی رسیدند.
- تنوع باکتریایی در افراد مبتلا به سرطان کمتر از افراد سالم بود.
- برخی گونه‌های باکتری در روده بیماران بیشتر یا کمتر از حد طبیعی یافت می‌شدند.
- با استفاده از هوش مصنوعی، مدلی برای تشخیص دقیق بیماری طراحی شد.
تکنولوژی های نوین در خدمت تشخیص سرطان
در این مطالعات از روش توالی‌یابی 16S rRNA استفاده شد که امکان شناسایی گونه‌های باکتریایی مختلف را فراهم می‌کند. امروزه روش‌هایی دقیق‌تر مانند توالی‌یابی متاژنومیک شاتگان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند که اطلاعات بسیار جامع‌تری را از کل ژنوم باکتری‌ها ارائه می‌دهند.
- توالی‌یابی متاژنومیک قادر است حتی مسیر انتقال باکتری‌ها بین افراد را مشخص کند.
- این روش‌ها دقت تشخیص را به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند.
- استفاده ترکیبی از هوش مصنوعی و بیوانفورماتیک آینده تشخیص پزشکی را متحول می‌کند.
کاربردهای گسترده تر در تشخیص سایر سرطان ها
کاربرد این روش محدود به سرطان پانکراس نیست. پژوهش‌های مشابهی در بریتانیا روی سرطان روده بزرگ نیز در حال انجام است. این مطالعات از داده‌های ژنومی باکتری‌ها برای تحلیل شرایط بیماران استفاده می‌کنند و می‌توانند در آینده منجر به توسعه تست‌های غربالگری پیشرفته‌تری شوند.
- مؤسسه کوادرام بریتانیا بیش از هزار نمونه مدفوع را تحلیل کرده است.
- شناسایی ژن‌های عملکردی باکتری‌ها به درک بهتر رفتار آن‌ها کمک می‌کند.
- این رویکردها راه را برای درمان‌های هدفمند و دقیق‌تر هموار می‌سازد.
نتیجه گیری
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مدفوع انسان چیزی فراتر از یک ماده زائد ساده است. درون آن، اطلاعات بیولوژیکی ارزشمندی نهفته است که می‌تواند در تشخیص زودهنگام بیماری‌های کشنده‌ای مانند سرطان پانکراس نقش کلیدی ایفا کند. با پیشرفت فناوری و تلفیق آن با علوم زیستی، اکنون بیش از هر زمان دیگری می‌توان به تشخیص‌های غیرتهاجمی، دقیق و شخصی‌سازی‌شده امیدوار بود. آینده پزشکی در گرو شناخت بهتر این دنیای میکروسکوپی است.
