تاثیر نگهداری از سگ و گربه بر سلامت مغز سالمندان

با افزایش سن، عملکردهای شناختی مغز انسان به‌تدریج دچار افت می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر یا زوال عقل بالا می‌رود. در این میان، سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم و تعاملات اجتماعی همگی در کاهش سرعت این روند مؤثر هستند. اما نکته‌ جالب توجهی که پژوهش‌های جدید به آن اشاره دارند، نقش مثبت نگهداری از حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ و گربه، در حفظ توانایی‌های شناختی در دوران سالمندی است.

نگهداری از سگ یا گربه؛ عاملی برای کاهش افت عملکرد مغزی

مطالعه‌ای تازه که در مجله‌ علمی «Scientific Reports» منتشر شده است، به بررسی نقش حیوانات خانگی در کاهش افت شناختی در سالمندان پرداخته و به نتایج جالبی دست یافته است. این مطالعه که توسط پژوهشگران دانشگاه ژنو سوئیس انجام شده، نشان می‌دهد که نگهداری از سگ یا گربه می‌تواند تأثیر محافظتی بر مغز داشته باشد.

• طبق یافته‌ها، صاحبان سگ حافظه‌ کوتاه‌مدت و بلندمدت بهتری دارند.
• صاحبان گربه‌ها در زمینه‌ روانی گفتار، افت کمتری را تجربه کرده‌اند.
• این تاثیرات صرفاً مربوط به سگ و گربه است و در مورد سایر حیوانات مشاهده نشده است.

چرا فقط سگ و گربه تأثیر مثبت دارند؟

پژوهشگران تأکید می‌کنند که این اثر مثبت فقط در مورد حیواناتی دیده شده که تعامل عاطفی و اجتماعی عمیق‌تری با انسان دارند. حیواناتی مانند ماهی، پرنده یا همستر، علی‌رغم محبوبیتشان، چنین تأثیری بر سلامت شناختی نداشته‌اند.

• سگ‌ها از طریق پیاده‌روی‌های روزانه، فرصت تعامل اجتماعی بیشتری برای صاحبانشان فراهم می‌کنند.
• گربه‌ها با رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و وابستگی‌های عاطفی خاص خود، مغز انسان را به شیوه‌های منحصربه‌فرد تحریک می‌کنند.
• احتمال می‌رود که نبود ارتباط فیزیکی و اجتماعی عمیق با حیوانات دیگر، دلیل نداشتن تأثیر مثبت آن‌ها باشد.

تأثیرات فیزیولوژیکی تعامل با حیوانات خانگی

پژوهش‌های قبلی نیز نشان داده‌اند که تعامل با سگ‌ها می‌تواند به‌صورت مستقیم باعث افزایش فعالیت در ناحیه قشر پیش‌پیشانی مغز شود. این ناحیه در تصمیم‌گیری، حافظه، توجه و کنترل هیجانات نقش دارد. همچنین گفته می‌شود که تعامل با گربه‌ها نیز باعث تحریک نواحی خاصی از مغز می‌شود که در تنظیم احساسات، ارتباطات اجتماعی و خلق‌وخو نقش دارند.

• لمس و نوازش حیوانات باعث ترشح هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین و سروتونین می‌شود که به آرامش و شادی کمک می‌کنند.
• وجود حیوان خانگی می‌تواند حس تنهایی را کاهش داده و به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کند.
• فعالیت بدنی مرتبط با مراقبت از حیوانات مانند غذا دادن، بازی کردن و تمیز کردن محیط، موجب افزایش تحرک روزانه می‌شود.

یافته‌ ها بر اساس یک بررسی بلندمدت اروپایی

این تحقیق بر پایه‌ داده‌های “پیمایش سلامت و بازنشستگی اروپا” (SHARE) انجام شده است که اطلاعات بیش از ۱۸ سال از بزرگسالان بالای ۵۰ سال را در هشت موج مختلف گردآوری کرده است. این مطالعه گسترده به پژوهشگران اجازه داد تا رابطه میان نگهداری از حیوانات خانگی و سلامت مغز را با دقت بیشتری بررسی کنند.

• شرکت‌کنندگان شامل هزاران فرد از چندین کشور اروپایی بودند.
• ارزیابی‌های شناختی شامل حافظه، روانی گفتار و توانایی انجام کارهای ذهنی بودند.
• تحلیل‌ها تأثیر مستقیم تعامل با حیوانات خاص را بر کاهش افت شناختی نشان داد.

نکاتی درباره محدودیت تأثیر حیوانات دیگر

پژوهشگران توضیح داده‌اند که حیواناتی مانند ماهی یا پرنده، به‌دلیل تعامل محدود و غیرقابل لمس بودن، تأثیرات مشابهی ندارند. علاوه‌بر‌این، صداهای مکرر و گاه ناهنجار برخی پرندگان می‌تواند باعث اختلال در خواب شود که یکی از عوامل موثر در تشدید زوال شناختی است.

• طول عمر کوتاه برخی حیوانات ممکن است مانع ایجاد پیوند عاطفی عمیق شود.
• نگهداری آسان و بی‌دردسر حیواناتی مانند ماهی، اگرچه جذاب است، اما از نظر تحریک شناختی ضعیف عمل می‌کند.
• تعاملات سطحی نمی‌توانند همان اثر روانی و شناختی تعامل با سگ یا گربه را ایجاد کنند.

نتیجه‌ گیری

نتایج این پژوهش‌ها پیام مهمی برای جوامع در حال پیر شدن دارد: نگهداری از حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ و گربه، می‌تواند به حفظ سلامت مغز در دوران سالمندی کمک کند. این تأثیرات مثبت نه‌تنها از نظر فیزیولوژیکی، بلکه از منظر روانی و اجتماعی نیز قابل توجه هستند. با گسترش آگاهی در این زمینه، می‌توان از حیوانات خانگی به‌عنوان بخشی از راهکارهای جامع ارتقاء سلامت سالمندان بهره گرفت.