تاثیر باکتری‌ های روده بر کیفیت خواب؛ یافته‌ های پژوهش‌ های تازه

کیفیت خواب یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت جسم و روان است و اختلالات خواب می‌تواند پیامدهای جدی مانند افزایش استرس، التهاب مزمن و کاهش تمرکز ایجاد کند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که میکروب‌های موجود در روده، نقشی فراتر از هضم غذا دارند و می‌توانند کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهند. مطالعه‌ای گسترده روی نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر نشان می‌دهد که برخی باکتری‌ها می‌توانند خواب شما را بهبود بخشند و برخی دیگر آن را مختل کنند.

ارتباط میان باکتری‌ های روده و بی‌ خوابی

محققان دانشگاه پزشکی نانجینگ چین با بررسی داده‌های ژنتیکی و میکروبیوم روده از پروژه‌های جهانی مانند بیوبانک بریتانیا، رابطه میان باکتری‌های روده و کیفیت خواب را بررسی کردند. این تحقیق با استفاده از روش تصادفی‌سازی مندلی انجام شد که توانایی تشخیص علت و معلول را مانند یک کارآزمایی بالینی دارد.

روش تصادفی‌سازی مندلی به پژوهشگران اجازه می‌دهد تا ارتباط واقعی بین فراوانی باکتری‌ها و بی‌خوابی را شناسایی کنند و از ساده‌سازی‌های رایج در مطالعات همبستگی جلوگیری شود. این رویکرد باعث شده است که نتایج تحقیق اعتبار و دقت بالاتری داشته باشند.

باکتری‌ های روده که کیفیت خواب را کاهش می‌ دهند

مطالعه نشان داد که ۱۴ گروه باکتری می‌توانند ریسک بی‌خوابی را افزایش دهند. از میان آن‌ها، گروه Clostridium innocuum بیشترین تأثیر مخرب را دارد. افرادی که به طور ژنتیکی مستعد فراوانی این باکتری هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به بی‌خوابی دارند.

سایر باکتری‌هایی که نقش بالقوه‌ای در اختلال خواب دارند، شامل موارد زیر هستند:

• Prevotella 7
• Lachnoclostridium
• Parabacteroides
• Pseudoflavonifractor
• Anaerotruncus

وجود این باکتری‌ها می‌تواند با ایجاد التهاب، تغییر متابولیت‌ها و اختلال در محور روده-مغز، چرخه خواب و بیداری را مختل کند.

باکتری‌ های محافظ و بهبود دهنده خواب

در مقابل، این مطالعه ۸ گروه باکتری را شناسایی کرده است که نقش محافظتی دارند و می‌توانند کیفیت خواب را بهبود بخشند. مهم‌ترین این باکتری‌ها عبارتند از:

• Coprococcus 1
• Lactococcus
• Odoribacter
• Ruminococcus torques

این باکتری‌ها از طریق محور روده-مغز عمل می‌کنند؛ شبکه‌ای پیچیده از سیگنال‌های شیمیایی، عصبی و ایمنی که دستگاه گوارش و مغز را به هم متصل می‌کند. برخی از این باکتری‌ها اسیدهای چرب زنجیره کوتاه مانند بوتیرات تولید می‌کنند که التهاب را کاهش می‌دهند و بر سیگنال‌های مغزی تأثیر مثبت دارند. برخی دیگر نیز تریپتوفان را به سروتونین و سپس به ملاتونین تبدیل می‌کنند که هورمون اصلی تنظیم چرخه خواب و بیداری است.

چرخه معیوب بی‌ خوابی و باکتری‌ های روده

بی‌خوابی می‌تواند باعث افزایش استرس و واکنش‌های التهابی در بدن شود و این وضعیت محیط روده را به نفع رشد باکتری‌های مضر تغییر دهد. نتیجه این تغییرات، یک چرخه معیوب است که در آن بی‌خوابی و میکروبیوم نامناسب یکدیگر را تشدید می‌کنند.

به عبارت دیگر، باکتری‌ها نه تنها بر کیفیت خواب تأثیر می‌گذارند، بلکه خود تحت تأثیر خواب و سبک زندگی فرد نیز قرار می‌گیرند.

تغذیه مناسب برای تقویت باکتری‌ های مفید

اگرچه مصرف یک غذا نمی‌تواند به طور مستقیم یک باکتری خاص را به روده منتقل کند، اما محیط روده با رژیم غذایی مناسب قابل تقویت است. برای رشد باکتری‌های مفید مانند Coprococcus و Odoribacter، مصرف غذاهای گیاهی با فیبر بالا مانند غلات کامل، سبزیجات برگ‌دار، حبوبات و آجیل توصیه می‌شود.

باکتری Lactococcus نوعی باکتری گذرا است و برای حفظ جمعیت آن، مصرف منظم غذاهای تخمیری مانند ماست، کفیر، کیمچی و کلم‌ترش ضروری است. این اقدامات می‌توانند تعادل میکروبیوم را بهبود دهند و کیفیت خواب را افزایش دهند.

نتیجه‌ گیری

پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که میکروب‌های روده نقش مهمی در کیفیت خواب دارند و برخی باکتری‌ها می‌توانند خواب را بهبود بخشند، در حالی که برخی دیگر آن را مختل می‌کنند. ایجاد تعادل در میکروبیوم روده با تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و درمان اختلالات خواب باشد.

این یافته‌ها، منتشر شده در ژورنال General Psychiatry، نشان می‌دهند که توجه به سلامت روده می‌تواند فراتر از دستگاه گوارش، بر مغز و کیفیت زندگی انسان تأثیرگذار باشد.