گامی بزرگ در درمان پارکینسون؛ توسعه کلاهی که بدون جراحی مغز را تحریک می کند

بیماری های مغزی مانند پارکینسون، آلزایمر و افسردگی از چالش های بزرگ دنیای پزشکی هستند که درمان قطعی آن ها هنوز یافت نشده است. روش های فعلی مانند تحریک عمیق مغزی (DBS) گرچه نتایجی امیدوارکننده داشته اند، اما به دلیل نیاز به جراحی تهاجمی و کاشت الکترود در مغز، محدودیت های زیادی دارند. به تازگی دانشمندان موفق به توسعه فناوری نوینی شده اند که می تواند تحولی اساسی در این زمینه ایجاد کند. دستگاهی شبیه به یک کلاه ایمنی که با امواج فراصوت کار می کند و قادر است بدون نیاز به جراحی، بخش های عمیق مغز را با دقتی بی سابقه تحریک نماید.

معرفی کلاه فراصوت و کارکرد آن

این کلاه فراصوت حاصل تلاش مشترک محققان کالج دانشگاهی لندن (UCL) و دانشگاه آکسفورد است. طراحی این دستگاه به گونه ای است که بدون نیاز به باز کردن جمجمه، می تواند پالس های مکانیکی را به شکل پرتوهای بسیار متمرکز به بخش های عمیق مغز ارسال کند.

برخلاف روش تحریک عمیق مغزی که نیازمند کاشت الکترود و استفاده از قاب های فلزی روی سر بیمار است، این کلاه غیر تهاجمی بوده و ایمنی بیشتری دارد. دستگاه دارای ۲۵۶ منبع فراصوت مستقل است که همزمان کار می کنند تا نورون های ناحیه هدف را فعال یا مهار کنند. این فناوری می تواند نواحی مغزی را با دقتی سی برابر بیشتر از دستگاه های پیشین هدف گیری نماید.

آزمایش های اولیه و نتایج امیدوار کننده

برای بررسی کارایی این کلاه، محققان آن را روی هفت داوطلب سالم آزمایش کردند. هدف اصلی آزمایش، تحریک بخشی از مغز به نام لوب زانویی جانبی (LGN) بود که در پردازش اطلاعات بینایی نقش دارد.

امواج فراصوت با دقت بسیار بالا به این ناحیه هدایت شدند و بررسی های همزمان با استفاده از fMRI نشان دادند که هدف گیری کاملا موفقیت آمیز بوده است. این نخستین بار بود که دانشمندان توانستند چنین بخش کوچکی از مغز، به اندازه یک دانه برنج، را بدون جراحی و با دقت بالا تحریک کنند. این موفقیت نقطه عطفی در تحقیقات مربوط به درمان اختلالات مغزی به شمار می رود.

کاربردهای احتمالی در درمان بیماری های عصبی

توسعه این کلاه می تواند افق های جدیدی در درمان بسیاری از بیماری های عصبی و روان شناختی بگشاید. پارکینسون یکی از مهم ترین اهداف این فناوری است، اما محققان امیدوارند از آن برای درمان افسردگی مقاوم به درمان، سندرم تورت و حتی آلزایمر نیز استفاده کنند.

مزیت بزرگ این روش آن است که نیازی به جراحی تهاجمی ندارد و بیماران می توانند با کمترین عوارض جانبی از فواید آن بهره مند شوند. علاوه بر این، امکان هدف گیری نواحی بسیار کوچک مغز باعث می شود که درمان دقیق تر و اختصاصی تر باشد و از اثرات ناخواسته بر سایر بخش های مغز جلوگیری شود.

تجاری سازی و آینده فناوری

پس از موفقیت آزمایش های اولیه، تیم تحقیقاتی اقدام به تاسیس شرکتی به نام NeuroHarmonics کرده است تا این فناوری را به مرحله تجاری سازی برساند. هدف نهایی این است که نسخه ای کوچک، سبک و قابل استفاده در خانه از این کلاه تولید شود.

با بهره گیری از هوش مصنوعی، این دستگاه می تواند بدون نیاز به اسکنر MRI بزرگ کار کند و به بیماران امکان دهد در محیط خانه از آن استفاده نمایند. چنین دستاوردی می تواند انقلابی در درمان بیماری های مغزی ایجاد کند و کیفیت زندگی میلیون ها بیمار در سراسر جهان را بهبود بخشد.

نتیجه گیری

پیشرفت های اخیر در حوزه فناوری فراصوت غیر تهاجمی، امیدهای تازه ای برای درمان بیماری های پیچیده مغزی ایجاد کرده است. کلاه فراصوت توسعه یافته توسط محققان دانشگاه های آکسفورد و UCL نشان داد که می توان بدون نیاز به جراحی و با دقتی بی سابقه نواحی عمیق مغز را تحریک کرد. اگر این فناوری به مرحله استفاده گسترده برسد، می تواند جایگزین روش های پرخطر فعلی شده و راهی نو برای درمان پارکینسون، آلزایمر و سایر اختلالات عصبی بگشاید.