تشخیص سریع و دقیق سندرم خستگی مزمن با آزمایش خون جدید

سندرم خستگی مزمن یکی از مرموزترین بیماری‌های قرن حاضر است؛ عارضه‌ای که نه تنها زندگی روزمره بیماران را مختل می‌کند، بلکه سال‌هاست پزشکان را نیز در مسیر تشخیص آن با چالش مواجه کرده است. نبود آزمایشی قطعی برای تشخیص این بیماری باعث شده بیماران بسیاری دچار سردرگمی و درمان‌های نادرست شوند. اما اکنون پژوهشگران موفق شده‌اند نوعی آزمایش خون طراحی کنند که می‌تواند با دقت خیره‌کننده‌ ۹۲ درصدی، وجود این بیماری را شناسایی کند.

سندرم خستگی مزمن چیست؟

سندرم خستگی مزمن یا آنسفالومیلیت میالژیک (به اختصار ME/CFS) نوعی اختلال ناتوان‌کننده است که با خستگی شدید و طولانی‌مدتی همراه است که با استراحت نیز برطرف نمی‌شود. بیماران مبتلا به این بیماری اغلب از احساس ضعف دائمی، اختلال خواب، کاهش تمرکز ذهنی و تشدید علائم پس از انجام فعالیت‌های بدنی شکایت دارند.

در گذشته، تشخیص این بیماری بیشتر بر اساس علائم ظاهری و حذف سایر اختلالات مانند کم‌خونی، مشکلات تیروئید یا اختلالات روانی انجام می‌شد. این فرآیند گاهی ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول می‌کشید و بیماران را در حالت ابهام و ناامیدی نگه می‌داشت. پیشرفت جدید در زمینه‌ آزمایش خون، می‌تواند این روند را متحول کند.

توسعه‌ آزمایش خون برای تشخیص ME/CFS

پژوهشگران دانشگاه East Anglia و شرکت Oxford BioDynamics موفق شده‌اند آزمایش خونی طراحی کنند که قادر است با بررسی تغییرات ساختاری در DNA، احتمال ابتلا به ME/CFS را با دقت بالایی مشخص کند.

پیش از این، هیچ آزمایش مستقیمی برای تشخیص قطعی این بیماری وجود نداشت و بیشتر بیماران با برچسب‌هایی مانند «اضطراب» یا «افسردگی» مواجه می‌شدند. فناوری جدیدی که با نام «EpiSwitch 3D Genomics» شناخته می‌شود، بر اساس نحوه‌ تاخوردگی مولکول‌های DNA در سلول‌های خونی عمل می‌کند. این روش قادر است تفاوت‌های ظریف در ساختار ژنتیکی افراد بیمار و سالم را شناسایی کند.

فناوری EpiSwitch چگونه عمل می‌ کند؟

این فناوری در واقع به بررسی تغییرات اپی‌ژنتیکی می‌پردازد. اپی‌ژنتیک به مطالعه‌ تغییراتی گفته می‌شود که در تنظیم فعالیت ژن‌ها رخ می‌دهد بدون آن‌که ساختار اصلی DNA تغییر کند. عوامل محیطی مانند استرس، تغذیه، آلودگی هوا یا عفونت‌های ویروسی می‌توانند باعث بروز این تغییرات شوند.

در این پژوهش، DNA خون ۴۷ بیمار مبتلا به ME/CFS و ۶۱ فرد سالم مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که الگوهای تاخوردگی DNA در بیماران مبتلا تفاوت محسوسی با افراد سالم دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که با شناسایی این الگوها، می‌توان بیماری را در مراحل ابتدایی تشخیص داد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

دیدگاه دانشمندان درباره‌ نتایج پژوهش

دکتر دمیتری پشژتسکی از دانشگاه East Anglia در این باره می‌گوید: «سندرم خستگی مزمن بیماری بسیار جدی و ناتوان‌کننده‌ای است. بیماران اغلب احساس می‌کنند که جدی گرفته نمی‌شوند، زیرا پزشکان قادر به تشخیص دقیق بیماری‌شان نیستند. این آزمایش می‌تواند نقطه‌ عطفی در تغییر این وضعیت باشد.»

از سوی دیگر، دکتر الکساندر آکولیتچف، مدیر علمی شرکت Oxford BioDynamics، توضیح می‌دهد که ME/CFS یک بیماری ژنتیکی نیست که از بدو تولد وجود داشته باشد، بلکه مجموعه‌ای از تغییرات اپی‌ژنتیکی در طول زندگی می‌تواند منجر به بروز آن شود. او تأکید می‌کند که فناوری EpiSwitch پیش‌تر در تشخیص بیماری‌هایی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و آرتریت روماتوئید نیز نتایج موفقی داشته است.

تردیدها و دیدگاه‌ های منتقدان

با وجود امیدواری فراوان نسبت به نتایج این پژوهش، برخی کارشناسان معتقدند که هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی زود است. دکتر آلاستیر میلر، متخصص بازنشسته‌ بیماری‌های عفونی، هشدار می‌دهد که در طراحی این تحقیق باید کنترل‌های بیشتری در نظر گرفته شود. او می‌گوید: «مقایسه‌ بیماران مبتلا با افراد کاملاً سالم ممکن است نتایج را منحرف کند، زیرا برخی شرایط دیگر مانند افسردگی یا اختلالات خودایمنی نیز می‌توانند الگوهای مشابهی در DNA ایجاد کنند.»

با این حال، جامعه‌ علمی این پژوهش را گامی بسیار مهم در جهت درک بهتر ریشه‌های بیولوژیکی سندرم خستگی مزمن می‌داند.

کاربردهای احتمالی و آینده‌ پژوهش

در صورت تأیید نتایج در مطالعات گسترده‌تر، این آزمایش می‌تواند نه تنها برای تشخیص زودهنگام ME/CFS بلکه برای پایش روند درمان بیماران نیز مورد استفاده قرار گیرد. همچنین احتمال دارد که فناوری مشابه در شناسایی سایر بیماری‌های پیچیده‌ ناشی از تغییرات اپی‌ژنتیکی مانند فیبرومیالژیا و برخی اختلالات عصبی نیز به کار گرفته شود.

پیشرفت در این حوزه می‌تواند نگاه پزشکی را از تمرکز صرف بر ژن‌ها به سوی بررسی تعامل میان ژن‌ها و محیط زندگی انسان تغییر دهد، که یکی از مهم‌ترین محورهای پژوهش‌های پزشکی آینده است.

نتیجه‌ گیری

ظهور آزمایش خون جدید برای تشخیص سندرم خستگی مزمن، امید تازه‌ای برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان به همراه آورده است. هرچند هنوز باید مراحل تأیید علمی و بالینی بیشتری طی شود، اما این فناوری گامی بزرگ به سوی پزشکی دقیق‌تر و فردمحور است. در دنیایی که مرز میان سلامت جسمی و روانی روز به روز باریک‌تر می‌شود، درک ارتباط ژن‌ها، محیط و اپی‌ژنتیک می‌تواند کلید حل بسیاری از معماهای پزشکی آینده باشد.