راز جوان ماندن مغز در سالمندی؛ تأثیر سه هزار قدم پیاده‌ روی روزانه بر آلزایمر

آلزایمر، یکی از شایع ترین بیماری های تحلیل برنده مغز، هنوز درمان قطعی ندارد. با این حال، پژوهش های جدید امید تازه ای به وجود آورده اند. به نظر می رسد حتی مقدار اندکی فعالیت بدنی، مانند پیاده روی کوتاه روزانه، می تواند نقش مهمی در کند کردن روند تخریب سلول های عصبی داشته باشد. سه هزار قدم ساده در روز شاید همان کلیدی باشد که به حفظ حافظه و سلامت شناختی کمک می کند.

سه هزار قدم در روز؛ گامی کوچک برای بدن، جهشی بزرگ برای مغز

در سال های اخیر، پژوهشگران تأکید ویژه ای بر تأثیر فعالیت های سبک بدنی بر عملکرد مغز داشته اند. بر اساس مطالعه ای که توسط تیمی از دانشمندان دانشگاه هاروارد به سرپرستی دکتر وندی یاو انجام شد، حتی پیاده روی متوسط روزانه نیز می تواند میزان پیشرفت علائم آلزایمر را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این تحقیق که داده های آن در نشریه علمی نیچر منتشر شده، نشان می دهد که تحرک منظم یکی از مؤثرترین و در دسترس ترین راهکارهای پیشگیری از زوال شناختی است.

در این مطالعه، 296 فرد سالمند در بازه سنی 50 تا 90 سال به مدت یک هفته از طریق دستگاه های گام شمار مورد بررسی قرار گرفتند. مغز این افراد نیز با روش های تصویربرداری پیشرفته اسکن شد تا میزان تجمع پروتئین های مرتبط با آلزایمر مانند بتا آمیلوئید و تاو اندازه گیری شود. برخلاف تحقیقات پیشین که بیشتر بر گزارش های ذهنی شرکت کنندگان تکیه داشتند، این پژوهش داده های واقعی و قابل اندازه گیری به دست آورد.

افزایش تعداد قدم ها، کاهش تجمع پروتئین های مخرب

پیش از ورود به آمارها، باید دانست که پروتئین های بتا آمیلوئید و تاو عامل اصلی اختلال در ارتباط میان نورون های مغزی هستند. تجمع این پروتئین ها موجب از بین رفتن تدریجی حافظه، تمرکز و توانایی تصمیم گیری می شود.

نتایج تحقیق نشان داد افرادی که روزانه بین سه هزار تا پنج هزار قدم برمی دارند، کاهش محسوسی در تجمع پروتئین تاو در مغز خود دارند. در یک بازه نه ساله، این گروه کاهش 40 درصدی در سرعت افت شناختی را تجربه کردند. همچنین افرادی که روزانه بین پنج هزار تا هفت هزار و پانصد قدم پیاده روی داشتند، تا 54 درصد کاهش در روند زوال شناختی نشان دادند.

نکته جالب اینجاست که بالاتر رفتن از عدد هفت هزار و پانصد قدم تأثیر بیشتری نداشت. به عبارت دیگر، اثرات مثبت ورزش در نقطه ای مشخص به حد اشباع می رسد و تمرکز بر استمرار فعالیت بدنی از میزان آن مهم تر است.

چرا پیاده روی برای مغز مفید است؟

پیاده روی، علاوه بر افزایش جریان خون در مغز، سبب بهبود اکسیژن رسانی به بافت های عصبی می شود. این عمل موجب می شود سلول های عصبی انرژی بیشتری دریافت کنند و کمتر در معرض تخریب ناشی از استرس اکسیداتیو قرار گیرند. از سوی دیگر، فعالیت بدنی منظم به کاهش التهاب سیستم عصبی کمک می کند؛ عاملی که به طور مستقیم با تجمع پروتئین های بدساخت در ارتباط است.

دکتر چارلز مارشال از دانشگاه کویین مری لندن توضیح می دهد: «ورزش مانند سدی طبیعی در برابر گسترش پروتئین تاو عمل می کند، پروتئینی که بیش از هر عامل دیگری به بروز علائم آلزایمر مرتبط است.» به گفته او، مکانیسم دقیق این فرایند هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما شواهد نشان می دهد که ورزش موجب ترشح هورمون هایی مانند BDNF (فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز) می شود که از مرگ سلول های عصبی جلوگیری می کنند.

آیا پیاده روی جایگزین درمان دارویی است؟

با وجود همه مزایای اثبات شده، باید توجه داشت که این نتایج به معنای درمان قطعی آلزایمر نیست. پژوهشگران تأکید می کنند که پیاده روی یک اقدام پیشگیرانه است، نه درمان کننده. بسیاری از عوامل دیگر مانند رژیم غذایی، کیفیت خواب، سطح استرس و عوامل ژنتیکی نیز در سلامت مغز نقش دارند.

مطالعه های مشابه در سال 2024 در کانادا و ژاپن نشان داده اند که ترکیب پیاده روی روزانه با تمرین های ذهنی مانند یادگیری زبان یا حل جدول، اثر محافظتی مغز را چند برابر می کند. بنابراین، فعالیت بدنی زمانی بیشترین اثر را دارد که با سبک زندگی سالم همراه شود.

نتیجه گیری

سه هزار قدم در روز شاید ساده به نظر برسد، اما می تواند تفاوت بزرگی در آینده شناختی افراد ایجاد کند. این میزان پیاده روی، معادل حدود نیم ساعت حرکت آرام در روز است؛ کاری که بدون نیاز به تجهیزات یا محیط خاص، برای همه ممکن است. پیام اصلی این پژوهش روشن است: برای حفظ سلامت مغز، نیازی به دویدن های طاقت فرسا نیست. کافی است هر روز چند هزار قدم برداریم و این عادت را در زندگی خود پایدار کنیم.

در دنیایی که نرخ ابتلا به آلزایمر در حال افزایش است، این یافته ها یادآوری می کنند که گاهی کوچک ترین عادت ها می توانند بزرگ ترین تغییرها را در سرنوشت مغز ما رقم بزنند.