چطور یادگیری زبان جدید می‌ تواند از پیری مغز جلوگیری کند؟

پیری مغز یکی از دغدغه‌های بزرگ قرن بیست و یکم است. در حالی که فناوری و پزشکی در حال پیشرفت‌اند، مغز انسان همچنان در برابر گذر زمان آسیب‌پذیر باقی مانده است. اما پژوهش تازه‌ای نشان می‌دهد راهی طبیعی و لذت‌بخش برای مقابله با پیری ذهن وجود دارد: یادگیری زبان جدید. دانشمندان دریافته‌اند افرادی که به بیش از یک زبان مسلط هستند، دیرتر دچار افت حافظه و توانایی شناختی می‌شوند. این یافته می‌تواند رویکرد جدیدی در حفظ سلامت مغز و پیشگیری از زوال عقل ارائه دهد.

یادگیری چند زبان، سدی در برابر پیری ذهن

یادگیری زبان جدید تنها مهارتی ارتباطی نیست، بلکه تمرینی ذهنی است که مغز را فعال و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد. در مطالعه‌ای گسترده که نتایج آن در ژورنال معتبر Nature Aging منتشر شده، محققان نشان داده‌اند افرادی که به دو یا چند زبان مسلط هستند، نسبت به تک‌زبان‌ها از سلامت شناختی بالاتری برخوردارند.

در این پژوهش، داده‌های بیش از ۸۶ هزار نفر در سنین ۵۱ تا ۹۰ سال از ۲۷ کشور اروپایی بررسی شد. نتیجه نشان داد احتمال بروز نشانه‌های «پیری تسریع‌شده» در میان افراد تک‌زبانه تقریباً دو برابر بیشتر از کسانی است که به چند زبان صحبت می‌کنند. این تأثیر مثبت با افزایش تعداد زبان‌هایی که فرد می‌آموزد بیشتر می‌شود، به‌طوری‌که افراد چندزبانه حتی در سنین بالا نیز عملکرد ذهنی بهتری دارند.

چرا صحبت به چند زبان از مغز محافظت می‌ کند؟

دانشمندان معتقدند یادگیری و استفاده از چند زبان، مانند ورزش برای مغز عمل می‌کند. وقتی فرد بین زبان‌ها جابه‌جا می‌شود، مغز او مجبور است مسیرهای عصبی بیشتری را درگیر کند، حافظه فعال را تقویت نماید و توانایی تمرکز را افزایش دهد.

مطالعات نورولوژیک با استفاده از تصویربرداری مغزی نشان داده‌اند که مغز افراد دو‌زبانه چگالی بیشتری در نواحی مربوط به حافظه و تصمیم‌گیری دارد. به زبان ساده، هر بار که از زبان دوم استفاده می‌کنید، مغز خود را تمرین می‌دهید و مانع از تحلیل رفتن سلول‌های عصبی می‌شوید. این فعالیت مداوم ذهنی به کاهش خطر زوال عقل، آلزایمر و اختلالات شناختی مرتبط با پیری کمک می‌کند.

تأثیر یادگیری زبان بر روابط اجتماعی و سلامت روان

یادگیری زبان جدید نه تنها مغز را تقویت می‌کند، بلکه به گسترش ارتباطات اجتماعی و افزایش اعتماد‌به‌نفس نیز منجر می‌شود. پژوهشگران معتقدند که روابط اجتماعی قوی، خود عاملی مهم در حفظ سلامت مغز است.

افرادی که زبان دوم می‌آموزند، معمولاً در تعامل با فرهنگ‌ها و جوامع دیگر فعال‌ترند و ذهن بازتری دارند. این تعاملات اجتماعی مداوم می‌تواند از افسردگی و انزوا در سنین بالا جلوگیری کند، دو عاملی که به تسریع روند پیری مغز کمک می‌کنند. بنابراین، زبان‌آموزی در واقع همزمان مغز و روان انسان را جوان نگه می‌دارد.

یادگیری در مدرسه یا استفاده روزمره؟ تفاوت مهمی که نباید نادیده گرفت

مطالعه اخیر نکته‌ای کلیدی را روشن کرده است: تفاوت چشمگیری بین کسانی که زبان دوم را صرفاً در مدرسه یاد گرفته‌اند و افرادی که در زندگی روزمره از چند زبان استفاده می‌کنند وجود دارد.

محققان تأکید دارند که فواید اصلی زمانی بروز می‌کند که فرد به‌طور مداوم در موقعیت‌های واقعی از زبان‌های مختلف استفاده کند. این یعنی گفت‌وگو، مطالعه، گوش دادن و حتی فکر کردن به زبان‌های گوناگون. استفاده مستمر از چند زبان باعث می‌شود شبکه‌های عصبی مغز دائماً فعال بمانند، در حالی که یادگیری نظری بدون کاربرد مداوم، اثر کوتاه‌مدت‌تری دارد.

چند زبانه بودن و مزایای جهانی آن

یافته‌های این تحقیق خبر خوبی برای بسیاری از کشورهای چندزبانه است. در اروپا، آسیا و آفریقا، بین ۵۰ تا ۷۰ درصد مردم قادرند به بیش از یک زبان صحبت کنند. در این جوامع، یادگیری زبان نه تنها ابزاری فرهنگی است، بلکه به عنوان عاملی برای ارتقای سلامت عمومی در نظر گرفته می‌شود.

در مقابل، کشورهای عمدتاً انگلیسی‌زبان مانند ایالات متحده، بریتانیا، کانادا و استرالیا، با چالشی جدی روبه‌رو هستند. بخش زیادی از مردم در این کشورها تنها به زبان مادری خود تسلط دارند. این کمبود چندزبانه بودن، در کنار روند سریع پیری جمعیت، می‌تواند در آینده به افزایش نرخ اختلالات شناختی مانند آلزایمر بینجامد. از همین رو، کارشناسان توصیه می‌کنند آموزش زبان‌های خارجی در مدارس و محیط‌های کاری در این کشورها جدی‌تر گرفته شود.

یادگیری زبان به عنوان راهی برای پیشگیری از زوال شناختی

پژوهشگران تأکید می‌کنند که یادگیری زبان جدید حتی در سنین بالا نیز مفید است و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. تمرین ذهنی مداوم از طریق یادگیری واژگان، درک دستور زبان و مکالمه، می‌تواند روند تحلیل مغز را کند کند.

علاوه بر زبان‌آموزی، انجام فعالیت‌هایی مانند مطالعه، بازی‌های ذهنی، یادگیری موسیقی و تعامل اجتماعی منظم نیز در حفظ سلامت شناختی نقش دارند. اما زبان‌آموزی مزیت ویژه‌ای دارد، زیرا همزمان چندین بخش از مغز را فعال می‌کند، از حافظه و تمرکز گرفته تا خلاقیت و درک فرهنگی.

نتیجه‌ گیری

پژوهش منتشرشده در ژورنال Nature Aging بار دیگر نشان داد که یادگیری زبان‌های جدید فقط برای سفر یا شغل نیست، بلکه ابزاری برای حفظ جوانی مغز و ذهن است. افرادی که در طول زندگی به زبان‌های مختلف صحبت می‌کنند، از انعطاف ذهنی و حافظه بهتری برخوردارند و دیرتر دچار افت شناختی می‌شوند.

در دنیایی که پیری جمعیت رو به افزایش است، تشویق مردم به یادگیری زبان‌های جدید می‌تواند راهبردی ساده، ارزان و مؤثر برای حفظ سلامت مغز و کاهش بار بیماری‌های شناختی باشد. پس اگر می‌خواهید مغزتان جوان و پویا بماند، بهترین سرمایه‌گذاری شما ممکن است تنها در چند کلمه جدید نهفته باشد.