چگونه الکل DNA را تخریب کرده و خطر سرطان را افزایش می دهد؟
- شناسه خبر: 35612
- تاریخ و زمان ارسال: ۲۶ آذر ۱۴۰۴ ساعت ۰۲:۰۱
- نویسنده: میترا راضی
مصرف الکل یکی از عوامل شناختهشده در افزایش ریسک سرطانهای مختلف است، اما تا به امروز مکانیسم دقیق آن تا حد زیادی ناشناخته بود. پژوهش جدید محققان مؤسسه شیمی آلی و زیست شیمی آکادمی علوم جمهوری چک، نشان میدهد که چگونه الکل میتواند DNA سلولها را تخریب کرده و فرآیندهای حیاتی سلولی را مختل کند. این یافتهها توضیح علمی و مولکولی پشت ارتباط میان مصرف الکل و سرطان را ارائه میکنند و اهمیت آگاهی درباره خطرات حتی مصرف معتدل الکل را برجسته میکنند.
تبدیل الکل به استالدهید؛ شروع یک فرآیند سمی
پس از ورود الکل به بدن، کبد آن را به ترکیبی بسیار سمی به نام استالدهید تبدیل میکند.
این ترکیب نه تنها برای سلولها سمی است، بلکه به طور مستقیم با رشتههای DNA واکنش میدهد. نتیجه این واکنش ایجاد پیوندهای غیرطبیعی میان رشتههای DNA و پیچیدگی ساختاری آنهاست. به دنبال این اتفاق، تکثیر ژنها و تقسیم سلولی دچار اختلال میشود؛ در نتیجه یا سلول از بین میرود، یا اگر آسیب بدون ترمیم باقی بماند، مسیر تبدیل به سلول سرطانی آغاز میشود.
سازوکار ترمیم DNA و نقش آنزیم ها
بدن انسان سیستمهای ترمیم طبیعی برای مقابله با آسیبهای DNA دارد. یکی از مهمترین این سیستمها، مجموعه آنزیمی SLX4-XPF-ERCC1 است که بخش آسیبدیده DNA را با دقت حذف کرده و فرآیند ترمیم را آغاز میکند.
این سیستم ترمیمی نه تنها میتواند آسیب ناشی از استالدهید را برطرف کند، بلکه در برابر اثرات زیانبار شیمیدرمانی و سایر سموم نیز عمل میکند. پژوهشها نشان دادهاند که کارایی این سازوکار در افراد مختلف متفاوت است؛ همین تفاوت میتواند توضیح دهد چرا برخی افراد حتی با مصرف کم الکل دچار آسیبهای جدی میشوند، در حالی که دیگران اثر مشابهی را تجربه نمیکنند.
الگوهای ژنتیکی و حساسیت فردی
مطالعات نشان میدهند برخی افراد به دلیل ژنتیک، توانایی ترمیم آسیبهای DNA ناشی از استالدهید را ندارند. این وضعیت مشابه بیماری نادر فقر خون فانکونی است، جایی که اختلال ژنتیکی بدن را از ترمیم آسیبهای DNA ناتوان میکند.
این یافتهها نشان میدهند که حتی مصرف الکل در سطح “معتدل” میتواند در افراد حساس منجر به آسیب جدی DNA و افزایش ریسک سرطان شود.
شواهد آزمایشگاهی از موش ها
تجارب آزمایشگاهی بر روی موشها نشان داد که در بدنهایی که هم سیستم سمزدایی از استالدهید و هم فرآیند ترمیم DNA ضعیف بود، اختلالات شدید ایجاد میشود:
- کاهش تولید سلولهای خونی سالم
- افزایش چشمگیر تشکیل تومورهای بدخیم
- انتقال آسیبهای DNA به جنین در موشهای ماده
این نتایج نشان میدهند که آسیب DNA ناشی از الکل میتواند نه تنها سلولهای فرد مصرفکننده را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه اثرات آن ممکن است به نسل بعد منتقل شود.
پیامدهای سلامت عمومی و آگاهی رسانی
پژوهشگران تأکید میکنند که رابطه میان مصرف الکل و سرطان تنها یک همبستگی آماری نیست، بلکه بر پایه یک سازوکار مولکولی و شیمیایی ثابت شده بنا شده است.
پیامدهای این مطالعه شامل:
- ضرورت افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات مصرف الکل حتی در مقادیر کم
- اهمیت بررسی فردی حساسیت ژنتیکی و توانایی ترمیم DNA
- نیاز به سیاستهای پیشگیرانه و اطلاعرسانی در مورد مصرف الکل
نتیجه گیری
مصرف الکل میتواند DNA سلولها را تخریب کند، فرآیندهای تکثیر و تقسیم سلولی را مختل کند و مسیر تشکیل سلولهای سرطانی را هموار سازد. بدن انسان دارای مکانیزمهای ترمیم طبیعی است، اما تفاوتهای فردی در توانایی ترمیم باعث میشود برخی افراد آسیب بیشتری ببینند. این پژوهش نه تنها مکانیسم علمی پشت ارتباط میان الکل و سرطان را روشن میکند، بلکه اهمیت محدود کردن مصرف الکل و افزایش آگاهی عمومی را برجسته میسازد.
با توجه به این یافتهها، حتی مصرف کم الکل نباید بدون احتیاط انجام شود، و توجه به سلامت ژنتیکی و توانایی ترمیم DNA میتواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان داشته باشد.
