ضرورت نمونه برداری در ضایعات دهان و زبان
- شناسه خبر: 34746
- تاریخ و زمان ارسال: ۳ شهریور ۱۴۰۴ ساعت ۰۲:۱۱
- نویسنده: دکتر نیوز
گفت و گو با دکتر هومن ابراهیمی
خبرنگار: دکتر ابراهیمی، از شما ممنونم که وقت خود را به ما دادید. اجازه دهید از همین ابتدا وارد بحث شویم. چرا در حوزه دهان و زبان، نمونه برداری یا همان بیوپسی تا این حد اهمیت دارد؟
دکتر هومن ابراهیمی: خواهش می‌کنم.
نمونه‌برداری در بیماری‌های دهان، نقش کلیدی در تشخیص صحیح، تعیین وضعیت سلولی، پیشگیری از پیشرفت ضایعات، و انتخاب بهترین درمان دارد و بدون آن، خطر تشخیص دیرهنگام و درمان ناکافی بسیار بالا می‌رود
خبرنگار: یعنی حتی یک متخصص مجرب هم نمی‌تواند فقط با نگاه کردن، ماهیت ضایعه را تشخیص دهد؟
دکتر ابراهیمی: دز برخی موارد همین‌طور است. حتی با سال‌ها تجربه، گاهی دو ضایعه از نظر ظاهری کاملاً شبیه به هم هستند، اما وقتی به بررسی بافت‌شناسی می‌رسیم، نتایج کاملاً متفاوت است. این‌جا نقش نمونه برداری پر رنگ می‌شود ؛ مورد بعدی بررسی وضعیت سلولی است که هرگونه تغییر غیرطبیعی یا خطرناک شناسایی می شود
خبرنگار: برخی بیماران نگران هستند که نمونه‌برداری ممکن است باعث گسترش بیماری شود. آیا این نگرانی واقعیت دارد؟
دکتر ابراهیمی: خیر، این یکی از باورهای غلط رایج است. در موارد بسیار اندکی ، منع نمونه‌برداری در برخی از تشخیص های کلینیکی وجود دارد و متخصصین هم در این موارد اقدام به نمونه برداری نمیکنند ولی در سایر موارد بیوپسی باعث پخش شدن سلول‌های سرطانی یا بدتر شدن وضعیت نمی‌شود. در واقع، اگر تشخیص به موقع انجام شود، درمان سریع‌تر آغاز خواهد شد و شانس بهبودی بیمار به شکل چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. تأخیر در نمونه‌برداری تنها باعث می‌شود که زمان طلایی تشخیص و درمان را از دست بدهیم.
خبرنگار: چه زمانی شما تصمیم به انجام نمونه‌برداری می‌گیرید؟
دکتر ابراهیمی: در بیماری‌های دهان، تصمیم به انجام نمونه‌برداری (بیوپسی) زمانی گرفته می‌شود که معاینه بالینی به تنهایی نتواند ماهیت ضایعه را با اطمینان مشخص کند یا احتمال وجود ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطانی وجود داشته باشد.
به طور دقیق‌تر، یک متخصص دهان معمولاً در موارد زیر تصمیم به بیوپسی میگیرد:
۱. ضایعات با ظاهر مشکوک
- لکه‌های سفید (leukoplakia) یا قرمز (erythroplakia) که دلیل واضحی مثل التهاب ساده یا تحریک مکانیکی ندارند.
- ضایعات مختلط سفید و قرمز (speckled leukoplakia).
- توده‌های سفت یا زخم‌هایی که بیش از ۲ هفته بهبود پیدا نکرده‌اند.
۲. ضایعات با رشد یا تغییر سریع
۳. ضایعات بدون علت واضح و مقاوم به درمان
- زخم‌های طول‌کشیده که به درمان‌های معمول پاسخ نداده‌اند.
- ضایعات مشکوک به بیماری‌های خودایمنی (مثل لیکن پلان مقاوم یا پمفیگوس).
۴. پیگیری و تأیید تشخیص بیماری‌های خاص
- تشخیص قطعی بیماری‌هایی مثل pemphigus vulgaris، mucous membrane pemphigoid یا بیماری‌های گرانولوماتوز.
- تأیید تشخیص بالینی پیش از شروع درمان طولانی‌مدت یا تهاجمی.
۵. برای مستندسازی و ارجاع به مراکز بالاتر
در کل، قاعده‌ای که متخصصان دهان دنبال می‌کنند این است:
“هر ضایعه‌ای که بیش از دو هفته باقی بماند و علت مشخصی نداشته باشد، باید نمونه‌برداری شود.
خبرنگار: بررسی توسط پاتولوژیست چه مزیتی نسبت به سایر روش‌های تشخیصی دارد؟
دکتر ابراهیمی: مزیت اصلی این است که ما بافت را در سطح سلولی می‌بینیم. معاینه بالینی یا تصویربرداری‌ها مثل رادیوگرافی و MRI تنها ساختار کلی را نشان می‌دهند، اما در بیوپسی، پاتولوژیست می‌تواند تغییرات جزئی در شکل، اندازه و نظم سلول‌ها را تشخیص دهد. این اطلاعات، پایه تصمیم‌گیری ما برای انتخاب درمان مناسب است.
خبرنگار: آیا نمونه‌برداری که توسط پزشکان دیگر صورت میگیرد برای شما قابل استناد است؟
دکتر ابراهیمی: ببینید برای من و احتمالا سایر همکاران من ، اصل بر اعتماد است، اما باید در نظر داشت ممکن است با معاینه ای که توسط پزشک اول صورت گرفته نمونه برداری از جای درست و یا حتی عمق درست صورت نگرفته باشد پس اگر پزشکی در معاینه خود تشخصی مغایر با تشخیص پزشک اول داشته باشد باید نمونه برداری را از محل مورد نظر خود تکرار کند تا به نتیجه درست برسد.
خبرنگار: آیا نمونه‌برداری می‌تواند جنبه پیشگیرانه هم داشته باشد؟
دکتر ابراهیمی: قطعاً. بسیاری از ضایعات پیش‌سرطانی در مرحله‌ای شناسایی می‌شوند که با درمان‌های ساده می‌توان جلوی پیشرفت آن‌ها به سرطان را گرفت. در واقع، نمونه‌برداری ابزاری برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری‌های جدی است.
خبرنگار: در پایان، چه توصیه‌ای برای مخاطبان ما دارید؟
دکتر ابراهیمی: خواهش می‌کنم اگر هر تغییری در دهان یا زبان‌تان مشاهده کردید که ظرف دو هفته بهبود پیدا نکرد، حتماً به متخصص مراجعه کنید. از نمونه‌برداری نترسید؛ این یک اقدام ساده است که می‌تواند جان شما را نجات دهد.
