واکسن HPV در ایران؛ دلایل حذف از سبد واکسیناسیون و جمع آوری از بازار
- شناسه خبر: 34784
- تاریخ و زمان ارسال: ۹ شهریور ۱۴۰۴ ساعت ۰۳:۵۷
- نویسنده: میترا راضی
واکسیناسیون به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای بهداشت عمومی، نقش اساسی در پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیرواگیر دارد. در ایران، طی سال‌های اخیر پوشش واکسیناسیون به بیش از ۹۵ درصد رسیده و این موضوع کشور را در رده بالای جهانی قرار داده است. با این حال، برخی واکسن‌ها مانند HPV و آنفلوانزا هنوز وارد سبد روتین واکسیناسیون کشور نشده‌اند. در این مقاله به بررسی دلیل عدم ورود واکسن HPV به واکسیناسیون روتین، نقش کمیته ملی واکسیناسیون و همچنین علت جمع‌آوری آن از بازار می‌پردازیم.
جایگاه واکسن ها در سبد واکسیناسیون ایران
سبد واکسیناسیون کشور به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: واکسن‌های روتین و واکسن‌های غیروابسته به برنامه عمومی. واکسن‌های روتین شامل مواردی مانند فلج اطفال، سرخک و هپاتیت B هستند که برای تمامی کودکان و افراد در سنین مشخص تزریق می‌شوند. در مقابل، واکسن‌هایی مانند آنفلوانزا و HPV در این گروه قرار ندارند و تنها در شرایط خاص و برای گروه‌های پرخطر توصیه می‌شوند.
به گفته معاون وزیر بهداشت، واکسن آنفلوانزا به دلیل ماهیت فصلی و نیاز به تزریق سالانه، وارد برنامه روتین نشده و صرفاً برای بیماران خاص مانند افراد مبتلا به سرطان، دیابت، بیماری‌های تنفسی یا ضعف سیستم ایمنی توصیه می‌شود. این واکسن معمولاً از طریق بخش خصوصی وارد کشور شده و به طور گسترده برای همه مردم عرضه نمی‌گردد.
واکسن HPV و وضعیت آن در ایران
واکسن HPV به منظور پیشگیری از سرطان دهانه رحم و همچنین زگیل‌های تناسلی طراحی شده است. این واکسن در بسیاری از کشورها به عنوان بخشی از واکسیناسیون نوجوانان و جوانان در نظر گرفته شده، اما در ایران هنوز به سبد روتین وارد نشده است.
طبق اظهارات دکتر علیرضا رییسی، کمیته ملی واکسیناسیون اثرگذاری واکسن HPV را رد نکرده است، اما به دلیل نیاز به بررسی‌های گسترده‌تر از نظر شیوع‌شناسی بیماری و ارزیابی علمی، فعلاً تصمیم گرفته نشده که به طور عمومی در کشور تزریق شود. به همین دلیل، این واکسن بیشتر از طریق داروخانه‌ها عرضه می‌شود و معمولاً برای افرادی که نیاز به پیشگیری دارند، توصیه می‌گردد.
علت جمع آوری واکسن HPV ایرانی از بازار
در ماه‌های اخیر خبرهایی مبنی بر جمع‌آوری واکسن HPV ایرانی منتشر شد که پرسش‌های زیادی را ایجاد کرد. معاون وزیر بهداشت در این باره توضیح داد که علت اصلی این موضوع، سختگیری در انجام کارآزمایی‌های بالینی بوده است.
این روند نشان می‌دهد که وزارت بهداشت برای اطمینان از ایمنی و کارایی واکسن‌های داخلی استانداردهای بالایی در نظر گرفته است. به عبارت دیگر، جمع‌آوری واکسن به معنای ناکارآمدی یا بی‌اثر بودن آن نیست، بلکه اقدامی احتیاطی برای تکمیل بررسی‌های علمی و اطمینان از سلامت جامعه است. پس از نهایی شدن کارآزمایی‌ها، امکان عرضه مجدد این واکسن در بازار وجود خواهد داشت.
اهمیت واکسن HPV در پیشگیری از سرطان ها
یکی از مهم‌ترین مزایای واکسن HPV، پیشگیری از سرطان دهانه رحم است. اگرچه این نوع سرطان جزو ۱۰ سرطان شایع در ایران نیست، اما در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از عوامل مهم مرگ‌ومیر زنان شناخته می‌شود. بر اساس مطالعات بین‌المللی، تزریق واکسن HPV می‌تواند تا ۹۰ درصد از بروز این سرطان جلوگیری کند.
علاوه بر این، واکسن HPV در پیشگیری از عفونت‌ها و زگیل‌های تناسلی نیز نقش دارد. با توجه به افزایش توجه جهانی به سلامت جنسی و باروری، اهمیت این واکسن بیش از پیش مورد توجه نظام‌های سلامت قرار گرفته است.
واکنش جامعه پزشکی و چالش های فرهنگی
یکی از چالش‌های جدی در زمینه واکسن HPV، مسائل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آن است. برخی افراد همچنان به شبه‌علم و باورهای غلط در زمینه واکسن‌ها پایبندند و همین امر باعث مقاومت در برابر استفاده از واکسن‌های جدید می‌شود. معاون وزیر بهداشت نیز تاکید کرده است که مخالفان واکسیناسیون در حقیقت «سلامت‌ستیز» هستند و نه صرفاً واکسن‌ستیز.
جامعه پزشکی ایران معتقد است که افزایش آگاهی عمومی و آموزش درست می‌تواند مسیر استفاده گسترده‌تر از واکسن HPV را هموار کند. همچنین اگر تولید داخلی این واکسن به طور کامل تایید شود، هزینه آن برای مردم کمتر خواهد شد و دسترسی آسان‌تر می‌شود.
نتیجه گیری
واکسیناسیون یکی از ستون‌های اصلی نظام سلامت عمومی است و ایران در این حوزه دستاوردهای بزرگی داشته است. با این حال، واکسن HPV به دلیل نیاز به بررسی‌های بیشتر و مطالعات اپیدمیولوژیک هنوز وارد سبد واکسیناسیون روتین کشور نشده است. جمع‌آوری نسخه ایرانی این واکسن نیز نه به دلیل ناکارآمدی، بلکه به خاطر سختگیری‌های علمی در کارآزمایی‌های بالینی بوده است.
انتظار می‌رود در آینده با تکمیل تحقیقات، این واکسن به طور گسترده‌تر در دسترس قرار گیرد و به کاهش موارد سرطان دهانه رحم و بیماری‌های مرتبط کمک کند. تا آن زمان، توصیه وزارت بهداشت استفاده هدفمند و علمی از واکسن HPV برای افراد پرخطر خواهد بود.
