تأثیر شگفت انگیز داروی ضد جوش راکوتان بر بازگشت تولید اسپرم در مردان نابارور
- شناسه خبر: 34935
- تاریخ و زمان ارسال: ۲۳ شهریور ۱۴۰۴ ساعت ۱۱:۴۴
- نویسنده: میترا راضی
ناباروری مردان یکی از مشکلات شایع پزشکی در جهان است و حدود ۷ تا ۱۲ درصد از مردان در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. در بسیاری از موارد، نبود یا کمبود اسپرم متحرک در مایع منی علت اصلی ناباروری است. درمان‌های موجود برای این وضعیت عمدتاً شامل جراحی‌های تهاجمی و پرهزینه می‌شود که علاوه بر درد و عوارض، همیشه موفقیت‌آمیز نیستند. در سال‌های اخیر، پژوهشگران به دنبال یافتن راه‌های جایگزین دارویی بوده‌اند. یکی از یافته‌های شگفت‌انگیز، نقش احتمالی داروی قدیمی ضد جوش، یعنی ایزوتریتینوئین (راکوتان یا آکوتان) در تحریک تولید اسپرم است.
جراحی جمع آوری اسپرم؛ تنها راهکار سنتی اما پرخطر
برای مردانی که هیچ اسپرم یا تعداد بسیار کمی اسپرم در مایع منی دارند، روش معمول درمان، جراحی برای استخراج مستقیم اسپرم از بافت بیضه است. این جراحی اگرچه امکان انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF) را فراهم می‌کند، اما با مشکلاتی همراه است.
- این روش دردناک بوده و نیاز به دوره نقاهت طولانی دارد.
- خطر عفونت و آسیب به بافت بیضه وجود دارد.
- در حدود نیمی از موارد، استخراج اسپرم موفقیت‌آمیز نیست و IVF انجام نمی‌شود.
به همین دلیل، کشف یک درمان دارویی که بتواند تولید اسپرم را به شکل طبیعی بازگرداند، یک پیشرفت مهم پزشکی محسوب می‌شود.
ایزوتریتینوئین؛ دارویی قدیمی با نقشی تازه
ایزوتریتینوئین که سال‌ها به عنوان دارویی مؤثر برای درمان آکنه شدید شناخته می‌شود، اکنون به عنوان گزینه‌ای بالقوه برای درمان ناباروری مردان مطرح شده است. این دارو شباهت زیادی به اسید رتینوئیک (مشتق ویتامین A) دارد که برای رشد و بلوغ طبیعی سلول‌های اسپرم ضروری است.
- مطالعات نشان داده‌اند که سطح اسید رتینوئیک در بیضه مردان نابارور معمولاً پایین‌تر از حد طبیعی است.
- این مولکول مسئول تبدیل سلول‌های نابالغ جنسی به اسپرم بالغ و آزادسازی آن‌ها است.
- ایزوتریتینوئین با شبیه‌سازی عملکرد این مولکول، می‌تواند تولید اسپرم را فعال کند.
نتایج مطالعه مقدماتی بر مردان نابارور
در یک پژوهش اولیه، ۳۰ مرد نابارور شامل ۲۶ نفر مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی و ۴ نفر مبتلا به کریپتوزواسپرمی، تحت درمان با ایزوتریتینوئین قرار گرفتند. همه آن‌ها روزانه دو بار ۲۰ میلی‌گرم از این دارو را به مدت شش ماه مصرف کردند.
- پس از درمان، در ۱۰ نفر از بیماران تولید اسپرم متحرک آغاز شد.
- تمام ۴ مرد مبتلا به کریپتوزواسپرمی به بهبود تولید اسپرم دست یافتند.
- در برخی از بیماران، IVF بدون جراحی و با موفقیت انجام شد.
حتی در مردانی که نیاز به جراحی داشتند، مدت زمان عمل به طور متوسط ۴۰ دقیقه کاهش یافت.
مزایا و دستاوردهای قابل توجه
هرچند نتایج مقدماتی هستند، اما یافته‌ها نشان می‌دهند که ایزوتریتینوئین می‌تواند نقش مهمی در درمان ناباروری ایفا کند.
- امکان انجام IVF بدون نیاز به جراحی در برخی بیماران فراهم شد.
- مدت زمان و سختی جراحی در گروهی از بیماران کاهش یافت.
- چندین جنین سالم، بارداری موفق و حتی یک تولد زنده از اسپرم‌های حاصل از این درمان گزارش شد.
این نتایج امید تازه‌ای برای میلیون‌ها مرد نابارور در سراسر جهان ایجاد کرده است.
عوارض جانبی و چالش های درمان
مانند هر داروی دیگری، ایزوتریتینوئین نیز بدون عارضه نیست و نیاز به پایش دقیق دارد.
- تمام بیماران دچار خشکی پوست و ترک لب شدند.
- حدود نیمی از بیماران تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی گزارش کردند.
- افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید در برخی مشاهده شد.
- نیاز به آزمایش خون منظم برای کنترل عملکرد کبد وجود دارد.
این عوارض باعث می‌شوند که مصرف دارو تنها تحت نظر پزشک و در قالب کارآزمایی‌های بالینی انجام شود.
محدودیت ها و آینده پژوهش ها
با وجود نتایج امیدوارکننده، پژوهشگران تأکید دارند که این مطالعه در مقیاس کوچک انجام شده و نمی‌توان بر اساس آن درمان قطعی را توصیه کرد.
- هنوز بهترین دوز و مدت زمان مصرف مشخص نیست.
- میزان پاسخ‌دهی بیماران متفاوت بوده و نیاز به بررسی گسترده‌تر دارد.
- ایمنی بلندمدت دارو برای مردان نابارور ناشناخته است.
دانشمندان امیدوارند در آینده بتوانند تشخیص دهند که کدام گروه از مردان بیشترین سود را از این دارو خواهند برد.
تفاوت در اثرگذاری دارو بر مردان و زنان
ایزوتریتینوئین برای زنان در دوران غیر بارداری ایمن است، اما در دوران بارداری مصرف آن می‌تواند باعث ناهنجاری‌های جدی جنینی شود. یافته‌ها نشان می‌دهند که این دارو ممکن است به دلیل تفاوت‌های بیولوژیکی میان دستگاه تولید مثل مردان و زنان، اثر متفاوتی بر تولید اسپرم داشته باشد.
نتیجه گیری
داروی ضد جوش راکوتان که سال‌ها به عنوان راه‌حل اصلی درمان آکنه شناخته می‌شد، اکنون به عنوان گزینه‌ای غیرمنتظره برای درمان ناباروری مردان مطرح شده است. اگرچه هنوز برای اثبات قطعی تأثیر و ایمنی آن نیاز به مطالعات بزرگ‌تر و طولانی‌تر است، اما نتایج اولیه نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند در برخی بیماران تولید اسپرم را بازگرداند و حتی روند درمان ناباروری را متحول کند. در آینده، در صورت تأیید نهایی، راکوتان می‌تواند جایگزینی کم‌خطر و مؤثر برای جراحی‌های پرهزینه و پرعارضه باشد.
