هشدار دانشمندان: میکروپلاستیک ها به مغز استخوان انسان نفوذ کرده و سلامت اسکلتی را تهدید می کنند
- شناسه خبر: 35082
- تاریخ و زمان ارسال: ۷ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۰۸:۲۳
- نویسنده: میترا راضی
پژوهشهای اخیر نشان میدهند که میکروپلاستیکها، ذرات ریز پلاستیکی کمتر از پنج میلیمتر، به اعماق بافت استخوانی انسان از جمله مغز استخوان نفوذ میکنند. این یافتهها نگرانیهای جدیدی درباره سلامت انسان ایجاد کردهاند، زیرا مغز استخوان مرکز تولید سلولهای خونی و تعادل استخوانی بدن است. محققان هشدار میدهند که انباشت این ذرات در مغز استخوان میتواند با ایجاد اختلال در عملکرد سلولها، به افزایش خطر بیماریهایی مانند پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان منجر شود.
میکروپلاستیک ها و مسیر ورود آنها به بدن انسان
میکروپلاستیکها اکنون در محیطزیست به میزان گستردهای یافت میشوند و انسانها روزانه از طریق منابع مختلفی مانند آب، مواد غذایی و حتی هوای تنفسی با آنها مواجه میشوند. پژوهشهای قبلی وجود میکروپلاستیکها را در اندامهای حیاتی انسان، از جمله مغز و ریهها، تأیید کرده بودند. مطالعه جدید محققان دانشگاه ایالتی کامپیناس در برزیل نشان میدهد که این ذرات میتوانند از طریق جریان خون به بافتهای استخوانی نفوذ کرده و در مغز استخوان انباشته شوند. چنین انباشتهایی میتواند سلامت سلولی را به خطر بیندازد و عملکرد مغز استخوان را مختل کند.
مکانیسم آسیب میکروپلاستیک ها به استخوان
تحقیقات نشان میدهند که میکروپلاستیکها از چند مسیر اصلی بر سلامت اسکلتی تأثیر میگذارند. مهمترین این مسیرها اختلال در بازسازی استخوان است. در بدن، سلولهای استئوکلاست مسئول تجزیه بافت استخوانی قدیمی و آسیبدیده هستند تا سلولهای جدید بتوانند جایگزین شوند. میکروپلاستیکها با تحریک بیش از حد این سلولها، تعادل طبیعی بازسازی استخوان را برهم میزنند و سرعت تخریب استخوان از سرعت جایگزینی آن پیشی میگیرد.
علاوه بر این، مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهند که میکروپلاستیکها میتوانند مستقیماً به سلولهای استخوانی آسیب وارد کنند، باعث پیری زودرس سلولی شوند، بیان ژنها را تغییر دهند و پاسخهای التهابی ایجاد کنند. این تأثیرات ترکیبی میتواند به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگیهای اسکلتی منجر شود.
میکروپلاستیک ها و پوکی استخوان: یک عامل محیطی جدید
پوکی استخوان یکی از بیماریهای شایع دوران سالمندی است که در آن استخوانها شکننده و آسیبپذیر میشوند. پیش از این، عوامل شناختهشدهای مانند افزایش سن، رژیم غذایی، سطح ویتامین D و ژنتیک نقش اصلی در ایجاد این بیماری داشتند. اما یافتههای اخیر میکروپلاستیکها را به عنوان یک عامل محیطی بالقوه و قابل کنترل معرفی میکنند که میتواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. این نکته اهمیت نظارت بر آلودگی محیطی و کاهش مواجهه انسان با پلاستیکها را دوچندان میکند.
شواهد حیوانی و پیامدهای نگران کننده
تحقیقات روی حیوانات نیز نتایج هشداردهندهای ارائه میدهند. انباشت میکروپلاستیک در بدن حیوانات باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید خون شده است که نشاندهنده اختلال در عملکرد مغز استخوان است. همچنین رشد اسکلتی حیوانات در مواجهه طولانیمدت با این ذرات متوقف شده و تراکم استخوانی آنها کاهش یافته است. این شواهد نشان میدهد که میکروپلاستیکها میتوانند در سطوح مختلف، از سلولهای مغز استخوان گرفته تا کل سیستم اسکلتی، اثرات مضری بر سلامت انسان داشته باشند.
بحران جهانی پلاستیک و اهمیت کنترل آن
هر سال بیش از ۴۰۰ میلیون تن پلاستیک در جهان تولید میشود و تنها حدود ۹ درصد از آن بازیافت میگردد. باقیمانده پلاستیکها در محیط زیست به تدریج تجزیه و به میکروپلاستیک تبدیل میشوند که اکنون در اقیانوسها، خاکها، هوا و حتی بدن انسان یافت میشوند. این مسئله ابعاد گسترده بحران آلودگی پلاستیک را نشان میدهد و ضرورت کاهش تولید و مصرف پلاستیک و توسعه فناوریهای بازیافت را برجسته میسازد.
نتیجه گیری
پژوهشهای جدید نشان میدهند که میکروپلاستیکها نه تنها در محیط زیست بلکه در عمق بافتهای بدن انسان، از جمله مغز استخوان، نفوذ کردهاند و میتوانند سلامت اسکلتی را تهدید کنند. این ذرات با ایجاد اختلال در بازسازی استخوان، افزایش التهاب و آسیب مستقیم به سلولهای استخوانی، به عنوان یک عامل خطر محیطی نوظهور در بیماریهایی مانند پوکی استخوان مطرح میشوند. کنترل و کاهش مواجهه با میکروپلاستیکها، ارتقای کیفیت محیط زیست و تحقیقات بیشتر درباره اثرات طولانیمدت آنها برای حفظ سلامت انسان ضروری است. یافتههای این پژوهش در ژورنال Osteoporosis International منتشر شده و هشداری مهم برای سیاستگذاران، پژوهشگران و عموم مردم در سطح جهانی محسوب میشود.
