پرتو درمانی با دوز پایین؛ روش نوین و ایمن برای کاهش درد آرتروز زانو
- شناسه خبر: 35119
- تاریخ و زمان ارسال: ۱۲ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۱:۵۶
- نویسنده: میترا راضی
آرتروز زانو یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی است که با افزایش سن، سبک زندگی کم تحرک و چاقی در حال گسترش است. این بیماری نه تنها درد و التهاب مفصل را افزایش می دهد، بلکه به مرور توان حرکتی فرد را نیز کاهش می دهد. در حالی که بیشتر بیماران میان مصرف داروهای مسکن و انجام جراحی تعویض مفصل قرار می گیرند، تحقیقات جدید نشان داده است که پرتودرمانی با دوز پایین می تواند گزینه ای مؤثر، غیر تهاجمی و بدون عوارض جانبی جدی برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل زانو باشد.
پرتو درمانی با دوز پایین؛ امیدی تازه برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو
پژوهش های اخیر نشان می دهد پرتودرمانی با دوز پایین می تواند تا ۷۰ درصد درد ناشی از آرتروز زانو را کاهش دهد. این روش، برخلاف درمان های مرسوم مانند تزریق استروئید یا داروهای ضد التهاب، نیازی به مصرف مداوم دارو ندارد و خطرات جراحی را نیز به همراه نمی آورد. در واقع این درمان به عنوان یک رویکرد میانی میان دارو درمانی و جراحی عمل می کند و می تواند کیفیت زندگی بیماران را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.
در مطالعه ای که توسط تیمی از دانشمندان دانشگاه ملی سئول و با هدایت دکتر «کیم بیونگ هیوک» انجام شد، نتایج خیره کننده ای به دست آمد. این تحقیق در نشست سالانه انجمن آمریکایی آنکولوژی پرتودرمانی (ASTRO) ارائه شد و توجه گسترده ای را در جامعه علمی برانگیخت.
جزئیات پژوهش و روش انجام کارآزمایی بالینی
در این کارآزمایی بالینی، ۱۱۴ بیمار مبتلا به آرتروز زانو در مراحل خفیف تا متوسط شرکت کردند. آن ها به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند: گروهی که دوز بسیار پایین پرتو (در مجموع ۰٫۳ گری) دریافت کردند، گروهی که پرتودرمانی با دوز پایین تر اما مؤثرتر (۳ گری در شش جلسه) داشتند، و گروه سوم که تحت درمان ساختگی (دارونما) قرار گرفتند.
دوز ۳ گری که در این مطالعه استفاده شد، حدود یک بیستم دوز پرتویی است که در درمان سرطان به کار می رود. این موضوع اهمیت زیادی دارد، زیرا نشان می دهد که حتی مقدار بسیار کم پرتو نیز می تواند اثرات درمانی چشمگیری بر التهاب مفصل داشته باشد، بدون آن که خطرات ناشی از تابش زیاد را به همراه آورد.
نتایج شگفت انگیز: کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی
پس از گذشت چهار ماه از آغاز درمان، نتایج کاملاً قابل توجه بود. حدود ۷۰ درصد از افرادی که تحت پرتودرمانی ۳ گری قرار گرفته بودند، کاهش چشمگیر درد و افزایش عملکرد حرکتی را تجربه کردند. در مقابل، تنها ۴۲ درصد از بیماران گروه دارونما چنین بهبودی را گزارش دادند.
افزون بر این، بیش از نیمی از افراد گروه پرتودرمانی (۵۷ درصد) در مقایسه با تنها ۳۱ درصد در گروه دارونما، در ارزیابی های عملکرد مفصل نتایج قابل ملاحظه ای به دست آوردند. مهم تر از همه این که هیچ عارضه جانبی خطرناکی در میان بیماران گزارش نشد. به گفته ی پزشکان، این درمان کاملاً ایمن و قابل تکرار است و می تواند برای بیماران مسن یا افرادی که شرایط جراحی را ندارند، انتخابی ایده آل باشد.
چرا پرتو درمانی در آرتروز مؤثر است؟
پرتودرمانی با دوز پایین باعث کاهش التهاب در بافت های مفصلی و مهار پاسخ های ایمنی بیش فعال بدن می شود. به زبان ساده، این روش کمک می کند تا سلول های ایمنی که بیش از حد فعال شده اند و موجب تخریب بافت های مفصل می شوند، آرام شوند و روند التهاب متوقف گردد.
این ویژگی باعث می شود پرتودرمانی نه تنها درد را کاهش دهد، بلکه از پیشرفت بیشتر آرتروز نیز جلوگیری کند. البته باید توجه داشت که در موارد پیشرفته ای که غضروف مفصل کاملاً از بین رفته است، این روش توان بازسازی بافت را ندارد و تنها به عنوان درمان حمایتی کاربرد دارد.
ایمنی درمان و مقایسه با دارو و جراحی
دکتر «کیم بیونگ هیوک»، محقق اصلی این پروژه، اعلام کرده است که پرتودرمانی با دوز پایین برای بیماران مبتلا به آرتروز خفیف تا متوسط می تواند جایگزینی مطمئن برای داروهای مسکن و تزریقی باشد. بسیاری از داروهای ضد التهاب در دراز مدت می توانند به معده، کلیه یا کبد آسیب برسانند، در حالی که پرتودرمانی چنین خطراتی ندارد.
همچنین این روش به بیماران کمک می کند تا جراحی تعویض مفصل را برای سال ها به تعویق بیندازند. این موضوع برای بیماران مسن یا افرادی که بیماری های زمینه ای دارند، اهمیت زیادی دارد زیرا عمل جراحی در این گروه ها معمولاً با خطرات بیشتری همراه است.
آینده درمان آرتروز با پرتو درمانی
پژوهشگران اعلام کرده اند که مرحله بعدی تحقیقات شامل پیگیری ۱۲ ماهه بیماران برای بررسی ماندگاری اثرات درمان و ارتباط آن با تغییرات ساختاری مفصل در تصاویر ام آر آی خواهد بود. همچنین برنامه ریزی هایی برای اجرای مطالعات بزرگ تر در کشورهای مختلف آغاز شده تا اثربخشی پرتودرمانی در گروه های متنوع تر بیماران بررسی شود.
از سوی دیگر، برخی دانشمندان در حال بررسی ترکیب پرتودرمانی با فیزیوتراپی یا تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) هستند تا ببینند آیا این ترکیب می تواند نتایج بهتری در بازسازی مفصل ایجاد کند یا خیر.
نتیجه گیری
پرتودرمانی با دوز پایین در حال تبدیل شدن به یکی از امیدبخش ترین روش های درمانی برای آرتروز زانو است. این رویکرد، ایمن، مقرون به صرفه و غیر تهاجمی است و می تواند کیفیت زندگی میلیون ها نفر را بهبود بخشد. هرچند هنوز مطالعات بیشتری برای تأیید نهایی اثربخشی و طول مدت نتایج لازم است، اما شواهد فعلی نشان می دهد که این روش می تواند به عنوان گزینه ای قابل اعتماد در میان درمان های غیر دارویی آرتروز مورد توجه پزشکان و بیماران قرار گیرد.
