سندروم قلب شکسته چیست؟ علل، علائم و درمان

سندروم قلب شکسته یا کاردیوپاتی تاکوتسوبو (Takotsubo Cardiomyopathy) یک بیماری نادر است که در آن قلب به دلیل استرس شدید یا حادثه‌های عاطفی ضربه‌زننده، دچار آسیب می‌شود. این وضعیت به ظاهر شبیه به حمله قلبی است اما علل و مکانیسم‌های آن با حمله قلبی متفاوت است. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان این بیماری خواهیم پرداخت.

سندروم قلب شکسته برای اولین بار در سال 1990 توسط دکتر کوزو تاکوتسوبو در ژاپن توصیف شد. این بیماری معمولاً به دنبال یک استرس عاطفی یا فیزیکی شدید ایجاد می‌شود که در آن بخش‌هایی از قلب دچار اختلال عملکرد موقت می‌شوند. به رغم اینکه علائم این بیماری مشابه حمله قلبی است، اما در بیشتر موارد بهبودی کامل حاصل می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل ایجاد این بیماری، علائم آن، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود خواهیم پرداخت.

علل سندروم قلب شکسته

سندروم قلب شکسته به طور عمده به دلیل استرس‌های شدید جسمی و عاطفی بروز می‌کند. این استرس‌ها باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شوند که بر عملکرد قلب تأثیر می‌گذارند. در این بخش، هر یک از عوامل اصلی علل سندروم قلب شکسته را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

استرس عاطفی شدید

یکی از عوامل رایج بروز سندروم قلب شکسته استرس‌های عاطفی است. این نوع استرس می‌تواند به صورت ناگهانی یا پس از یک دوره طولانی فشار روانی رخ دهد. برخی از حوادث و تجربه‌های عاطفی که به طور خاص باعث ایجاد این وضعیت می‌شوند عبارتند از:

• از دست دادن عزیزان: مرگ ناگهانی یک عزیز، طلاق یا جدایی‌های عاطفی می‌توانند به شدت بر روان فرد تأثیر بگذارند و باعث بروز سندروم قلب شکسته شوند.
• اختلافات خانوادگی یا شغلی: مشکلات کاری، فشار شغلی زیاد یا حتی درگیری‌های خانوادگی و اجتماعی نیز ممکن است استرس‌های شدیدی ایجاد کنند که قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• شوک‌های عاطفی: حتی دریافت یک خبر بد یا غیرمنتظره می‌تواند ضربه شدیدی به سیستم عصبی وارد کرده و منجر به بروز این بیماری شود.

در اثر این استرس‌ها، بدن به سرعت هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و نورآدرنالین را ترشح می‌کند که این هورمون‌ها باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و افزایش تقاضای اکسیژن در عضلات قلب می‌شوند. در برخی موارد، این تغییرات می‌توانند به قلب آسیب زده و باعث بروز اختلال در عملکرد آن شوند.

استرس فیزیکی

استرس‌های فیزیکی می‌توانند به اندازه استرس‌های عاطفی تأثیرگذار باشند. زمانی که بدن دچار استرس شدید فیزیکی می‌شود، مانند پس از جراحی‌های بزرگ، بیماری‌های حاد، تصادفات یا مشکلات تنفسی، فشار زیادی به قلب وارد می‌شود که ممکن است باعث تغییرات موقتی در عملکرد آن شود. برخی از مواردی که می‌توانند منجر به استرس فیزیکی و بروز سندروم قلب شکسته شوند عبارتند از:

• جراحی‌های عمده: حتی جراحی‌های غیرقلبی می‌توانند به دلیل استرس جسمی شدیدی که به بدن وارد می‌کنند، باعث بروز این بیماری شوند.
• بیماری‌های حاد: بیماری‌هایی مانند ذات الریه، آنفولانزا یا عفونت‌های شدید می‌توانند باعث افزایش شدید فشار خون و ضربان قلب شوند.
• آسیب‌های بدنی: تصادفات، ضربات شدید به بدن یا آسیب‌های ورزشی ممکن است فشار زیادی به قلب وارد کنند.

عوامل ژنتیکی

در برخی از افراد، احتمال ابتلا به سندروم قلب شکسته ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی بیشتر باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که سابقه خانوادگی مشکلات قلبی یا اختلالات روانی دارند، ممکن است در برابر این بیماری آسیب‌پذیرتر باشند. در واقع، برخی از افراد به دلایل ژنتیکی بیشتر مستعد تجربه واکنش‌های شدید به استرس‌های عاطفی و فیزیکی هستند.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی به‌ویژه در زنان می‌توانند تأثیر زیادی در بروز سندروم قلب شکسته داشته باشند. یکی از دلایل آن کاهش سطح استروژن در دوران پس از یائسگی است که به طور طبیعی از قلب محافظت می‌کند. با کاهش این هورمون، قلب بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از استرس قرار می‌گیرد. بنابراین، زنان پس از یائسگی به طور ویژه در معرض خطر بیشتری هستند. همچنین، تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا پس از زایمان نیز می‌تواند باعث افزایش خطر این بیماری شود.

علائم سندروم قلب شکسته

سندروم قلب شکسته می‌تواند با علائم مشابه حمله قلبی بروز کند، اما در بیشتر موارد، این علائم به‌طور موقتی هستند و بیمار بهبودی کامل پیدا می‌کند. در این بخش به توضیح علائم مهم و شایع این بیماری خواهیم پرداخت.

درد قفسه سینه

درد قفسه سینه یکی از علائم اصلی سندروم قلب شکسته است. این درد شبیه به درد ناشی از حمله قلبی بوده و ممکن است به صورت فشاری، سنگین یا مبهم احساس شود. این درد به طور ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است به شانه‌ها، گردن یا بازوها انتشار پیدا کند. با وجود شباهت‌های زیاد این درد به درد قلبی، در سندروم قلب شکسته معمولاً انسداد عروقی وجود ندارد، بلکه عملکرد قلب مختل شده است.

تنگی نفس

تنگی نفس یا احساس مشکل در نفس کشیدن یکی دیگر از علائم شایع سندروم قلب شکسته است. این وضعیت ناشی از کاهش توانایی قلب برای پمپاژ خون و اکسیژن به اعضای بدن است. به‌ویژه، اگر عملکرد بطن چپ قلب مختل شده باشد، بیمار ممکن است دچار تنگی نفس شدید شود که گاهی اوقات به صورت نفس‌زنان نیز ظاهر می‌شود.

تپش قلب غیرعادی

تپش قلب غیرعادی، که به آن آریتمی گفته می‌شود، یکی از علائم دیگر این بیماری است. در این حالت، بیمار ممکن است ضربان‌های نامنظم یا سریع قلب را احساس کند. این حالت می‌تواند باعث نگرانی و اضطراب در فرد شود. تپش قلب ممکن است به صورت ناگهانی شروع شود و در بیشتر موارد به تدریج بهبود می‌یابد.

غش یا سرگیجه

سرگیجه یا غش می‌تواند نشانه‌ای از کاهش عملکرد قلب باشد. وقتی قلب به اندازه کافی خون را به مغز نمی‌فرستد، فرد ممکن است دچار سرگیجه یا ضعف شود. این علامت می‌تواند در موارد شدیدتر رخ دهد و نشانه‌ای از خطرات احتمالی باشد.

حالت تهوع یا تعریق شدید

حالت تهوع و تعریق شدید نیز می‌تواند به دلیل اختلال در عملکرد قلب و واکنش‌های فیزیکی به استرس باشد. بسیاری از افرادی که به سندروم قلب شکسته مبتلا هستند، از این علائم شکایت دارند که به دلیل تحریک سیستم عصبی خودکار بدن ایجاد می‌شود.

تشخیص سندروم قلب شکسته

تشخیص این بیماری معمولاً با استفاده از ترکیبی از آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. علائم مشابه به حمله قلبی می‌تواند پزشک را به سمت تشخیص اشتباه هدایت کند، بنابراین نیاز به تست‌های دقیق برای تایید تشخیص است.

آزمایش خون

در آزمایش خون، آنزیم‌های قلبی مانند تروبونین بررسی می‌شوند تا مشخص شود آیا آسیب قلبی رخ داده است یا خیر. در سندروم قلب شکسته، سطح این آنزیم‌ها معمولاً افزایش می‌یابد، اما این افزایش معمولاً کمتر از حملات قلبی واقعی است.

اکوکاردیوگرافی

اکوکاردیوگرافی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد قلب، به ویژه بطن چپ را بررسی کند. در این آزمایش، تصاویر ویدیویی از قلب ثبت می‌شود که هرگونه تغییرات غیرعادی در آن را نشان می‌دهد.

کاتتریزاسیون قلبی

در برخی موارد، پزشکان ممکن است از کاتتریزاسیون قلبی برای بررسی عروق کرونر استفاده کنند. در این روش، یک لوله نازک به داخل عروق قلب وارد می‌شود تا بررسی شود که آیا عروق قلب مسدود شده‌اند یا خیر.

MRI قلب

MRI قلب می‌تواند تصویربرداری دقیق‌تری از ساختار و عملکرد قلب انجام دهد و آسیب‌های احتمالی ناشی از سندروم قلب شکسته را آشکار کند.

درمان سندروم قلب شکسته

درمان سندروم قلب شکسته بیشتر بر مدیریت استرس و حمایت از قلب متمرکز است. این درمان‌ها معمولاً کمک می‌کنند تا قلب به حالت عادی خود بازگردد و بیمار بهبودی کامل پیدا کند.

داروها

داروهایی مانند بتابلوکرها (برای کاهش ضربان قلب و کاهش فشار خون) و مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE inhibitors) (برای کمک به قلب در پمپاژ خون مؤثرتر) می‌توانند به کنترل علائم و پیشگیری از عوارض کمک کنند. در برخی موارد، داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی نیز برای کاهش استرس بیمار تجویز می‌شوند. این داروها به ویژه در افرادی که استرس عاطفی یا اضطراب شدید دارند، مفید خواهند بود.

درمان حمایتی

در صورتی که علائم شدید باشند، بیمار باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد. بستری در بیمارستان برای نظارت دقیق بر وضعیت قلب و مدیریت علائم ممکن است ضروری باشد. در این دوران، بیمار تحت مراقبت‌های پزشکی قرار می‌گیرد تا از بروز هرگونه عوارض جلوگیری شود.

مشاوره روان‌شناسی

چون بیشتر موارد سندروم قلب شکسته به استرس‌های عاطفی شدید مرتبط هستند، درمان‌های روان‌شناختی مانند مشاوره فردی یا درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌توانند به کاهش استرس و بهبود وضعیت روحی بیمار کمک کنند. این درمان‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا بهتر با استرس‌های زندگی کنار بیایند و از بروز دوباره بیماری جلوگیری کنند.

پیگیری پزشکی

پس از بهبودی، بیماران باید تحت نظارت مداوم پزشک قرار گیرند تا از بروز مجدد این وضعیت جلوگیری شود. آزمایش‌های دوره‌ای و چکاپ‌های قلبی می‌تواند به شناسایی مشکلات اولیه قبل از پیشرفت آن‌ها کمک کند. مراقبت‌های طولانی‌مدت معمولاً شامل تغییرات در سبک زندگی، کنترل استرس و بهبود عادات قلبی است.

پیش‌آگهی و پیامدها

در بیشتر موارد، پیش‌آگهی سندروم قلب شکسته خوب است و بیماران به طور کامل بهبود می‌یابند. با این حال، در موارد نادر، ممکن است برخی مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا ضربان‌های نامنظم قلب باقی بمانند. با درمان مناسب، بیماران معمولاً قادر به بازگشت به زندگی عادی خود خواهند بود.

نتیجه‌گیری

سندروم قلب شکسته یک وضعیت پزشکی نادر است که اغلب به دنبال استرس شدید ایجاد می‌شود. اگرچه علائم آن مشابه حمله قلبی است، اما معمولاً با درمان‌های مناسب بهبود می‌یابد. شناسایی سریع و درمان صحیح این بیماری می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی کمک کند و بیماران را به زندگی طبیعی بازگرداند.