هشدار جدی سازمان بهداشت جهانی درباره گسترش ویروس چیکونگونیا

در سال‌های اخیر، ویروس‌هایی که از طریق نیش پشه منتقل می‌شوند به یکی از نگرانی‌های مهم بهداشت جهانی تبدیل شده‌اند. بیماری‌هایی مانند تب دنگی، زیکا و اکنون چیکونگونیا نشان داده‌اند که چگونه یک عامل بیماری‌زا می‌تواند به‌سرعت مرزها را پشت سر بگذارد و بحران‌های بهداشتی فراگیری ایجاد کند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در تازه‌ترین هشدار خود، نسبت به خطر گسترش جهانی ویروس چیکونگونیا ابراز نگرانی کرده و خواستار اقدام فوری کشورها برای پیشگیری و مهار آن شده است.

چیکونگونیا چیست و چگونه منتقل می‌ شود؟

ویروس چیکونگونیا نوعی ویروس گرمسیری است که از طریق نیش برخی گونه‌های پشه به انسان منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند علائم شدیدی ایجاد کند که در برخی افراد تا ماه‌ها باقی می‌ماند و زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

انتقال ویروس چیکونگونیا عمدتاً توسط دو گونه از پشه‌ها انجام می‌شود: Aedes aegypti و Aedes albopictus که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری زندگی می‌کنند. این پشه‌ها معمولاً در ساعات اولیه صبح و عصر فعال‌تر هستند و با تغییرات اقلیمی و افزایش دمای کره زمین، در حال گسترش به نواحی جغرافیایی جدید، از جمله اروپا، هستند. از مهم‌ترین علائم این بیماری می‌توان به تب شدید، دردهای مفصلی شدید و خستگی مفرط اشاره کرد.

هشدار سازمان جهانی بهداشت درباره احتمال همه‌ گیری جدید

با مشاهده الگوهایی مشابه با اپیدمی‌های گذشته، سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که در صورت عدم اقدام سریع، احتمال وقوع یک همه‌گیری گسترده دیگر وجود دارد.

«دایانا روخاس آلوارس»، از مسئولان ارشد سازمان جهانی بهداشت، اعلام کرده که ویروس چیکونگونیا تا کنون در ۱۱۹ کشور جهان شناسایی شده و حدود ۵.۶ میلیارد نفر در معرض خطر مستقیم قرار دارند. او با اشاره به همه‌گیری سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ که از جزایر اقیانوس هند آغاز و در سطح جهانی گسترش یافت، هشدار داده که شرایط فعلی شباهت قابل توجهی به آن دوران دارد.

از ابتدای سال ۲۰۲۵، کشورها و مناطقی مانند رئونیون، مایوت و موریس شاهد رشد سریع موارد ابتلا بوده‌اند. تخمین زده می‌شود که حدود یک‌سوم جمعیت جزیره رئونیون تاکنون به این بیماری مبتلا شده‌اند که این آمار بسیار نگران‌کننده است.

روند گسترش چیکونگونیا در جهان

با گرم‌تر شدن آب‌و‌هوا، شرایط برای رشد و تکثیر پشه‌های ناقل فراهم شده است و ویروس به سرعت در حال گسترش به نواحی جدید است؛ از آفریقا گرفته تا آسیا و حتی اروپا.

بنا بر گزارش‌های جدید، ویروس چیکونگونیا اکنون به کشورهایی چون ماداگاسکار، کنیا، سومالی و بخش‌هایی از جنوب آسیا رسیده است. در اروپا نیز موارد وارداتی از مناطق آلوده گزارش شده‌اند و حتی موارد انتقال محلی در فرانسه به ثبت رسیده است. موارد مشکوک نیز در ایتالیا در حال بررسی هستند.

یکی از چالش‌های مهم در کنترل این بیماری، شباهت علائم آن با ویروس‌هایی چون تب دنگی و زیکا است که تشخیص آن را دشوار می‌کند. تب، درد عضلانی، سردرد و خستگی عمومی، علائم مشترک بین این ویروس‌ها هستند و همین موضوع ممکن است منجر به اشتباه در تشخیص شود.

میزان مرگ‌ و میر و نگرانی‌ های سازمان بهداشت جهانی

اگرچه درصد مرگ‌ومیر ناشی از چیکونگونیا نسبتاً پایین (کمتر از ۱ درصد) است، اما در صورت ابتلای میلیون‌ها نفر، همین درصد اندک نیز می‌تواند منجر به هزاران مرگ شود. به همین دلیل، سازمان جهانی بهداشت از کشورها خواسته تا آمادگی لازم برای مقابله با موج احتمالی شیوع را داشته باشند.

افزایش بار بیماری بر سیستم‌های درمانی، هزینه‌های درمان، کاهش بهره‌وری شغلی و رنج مزمن بیماران از درد مفاصل، تنها بخشی از تبعات جدی این ویروس محسوب می‌شود. برخی بیماران حتی تا چند ماه پس از بهبودی اولیه، هنوز درگیر دردهای مزمن و ناتوان‌کننده هستند.

راه‌ های پیشگیری از ابتلا به ویروس چیکونگونیا

اگرچه در حال حاضر واکسن تجاری گسترده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما می‌توان با رعایت برخی توصیه‌های بهداشتی، احتمال ابتلا به ویروس را کاهش داد.

برای کاهش خطر ابتلا به چیکونگونیا، سازمان جهانی بهداشت به افراد توصیه کرده است:

• از مواد دافع حشرات روی پوست استفاده کنند، به‌ویژه در مناطق آلوده و در ساعات صبح و عصر.
• لباس‌هایی بپوشند که تا حد ممکن سطح بدن را بپوشاند.
• از نگهداری آب راکد در ظروفی مانند سطل، گلدان و بشکه جلوگیری کنند، چرا که این مکان‌ها محل تخم‌ریزی پشه‌ها هستند.
• توری‌های ضد پشه را بر روی پنجره‌ها نصب کنند و از پشه‌بند در هنگام خواب استفاده نمایند.
• در صورت سفر به مناطق آلوده، اقدامات محافظتی بیشتری را رعایت کنند.

نتیجه‌ گیری

ویروس چیکونگونیا یک تهدید واقعی و جدی برای سلامت عمومی در قرن بیست‌و‌یکم محسوب می‌شود. گسترش جهانی آن، در کنار مشکلات ناشی از تغییرات اقلیمی و افزایش جمعیت در مناطق پرخطر، این ویروس را به یکی از اولویت‌های بهداشتی سازمان‌های بین‌المللی تبدیل کرده است.

با افزایش آگاهی عمومی، رعایت اقدامات پیشگیرانه و تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، می‌توان از وقوع یک بحران جهانی دیگر جلوگیری کرد. کشورها باید از تجربیات گذشته درس بگیرند و با سرمایه‌گذاری بر تشخیص سریع و آموزش جوامع محلی، در برابر این ویروس آمادگی لازم را داشته باشند.