ورزش چگونه اشتها را کاهش می‌ دهد؟ کشف مولکول طبیعی Lac-Phe در مغز

پژوهش‌های تازه نشان می‌دهند که بدن انسان در هنگام ورزش، نه‌تنها کالری می‌سوزاند بلکه در سطح مولکولی نیز تغییراتی عمیق تجربه می‌کند. یکی از جالب‌ترین این تغییرات، تولید ماده‌ای طبیعی به نام Lac-Phe است که می‌تواند اشتها را به شکل مؤثری کاهش دهد. این کشف علمی، دیدگاه تازه‌ای درباره‌ی چگونگی اثر ورزش بر مغز و کنترل وزن ارائه می‌دهد و می‌تواند راه را برای درمان‌های نوین چاقی باز کند.

مولکولی که احساس گرسنگی را خاموش می‌ کند

دانشمندان دانشگاه استنفورد در تحقیق جدیدی دریافته‌اند که Lac-Phe (لاکتات-فنیل‌آلانین) مولکولی است که در نتیجه‌ی فعالیت بدنی شدید در بدن تولید می‌شود. این ترکیب در واقع حاصل پیوند دو ماده‌ی طبیعی است: لاکتات، که هنگام ورزش و در اثر سوخت‌وساز سریع عضلات ایجاد می‌شود، و اسید آمینه‌ی فنیل‌آلانین. نتیجه‌ی این ترکیب، مولکولی است که می‌تواند مستقیماً بر سلول‌های عصبی مغز اثر بگذارد و پیام گرسنگی را «خاموش» کند.

بر اساس داده‌های منتشر شده در مجله‌ی Nature Metabolism، سطح Lac-Phe پس از ورزش سنگین در خون انسان، موش‌ها و حتی اسب‌های مسابقه به طرز قابل توجهی بالا می‌رود. پژوهشگران همچنین دریافتند که تزریق این مولکول به موش‌های چاق، باعث کاهش مصرف غذا و کاهش وزن آنها شد، بدون آنکه عوارضی مانند خستگی یا اختلال در متابولیسم به وجود آید. این یافته، سرنخی علمی برای درک بهتر تأثیر ورزش بر کنترل اشتها ارائه می‌دهد.

چگونگی عملکرد Lac-Phe در مغز

در مغز انسان بخشی به نام هیپوتالاموس قرار دارد که مانند مرکز فرماندهی گرسنگی و سیری عمل می‌کند. در این ناحیه، دو نوع سلول عصبی در تعادل دائم با هم کار می‌کنند: نورون‌های AgRP که احساس گرسنگی را تحریک می‌کنند، و نورون‌های PVH که اشتها را مهار می‌نمایند. به طور طبیعی، نورون‌های AgRP فعال‌ترند و مانع از عملکرد نورون‌های PVH می‌شوند؛ در نتیجه ما احساس گرسنگی می‌کنیم.

اما پژوهش جدید نشان داده است که مولکول Lac-Phe مستقیماً به نورون‌های AgRP متصل می‌شود و فعالیت آنها را کاهش می‌دهد. با خاموش شدن این نورون‌ها، نورون‌های PVH آزاد می‌شوند تا پیام سیری را به بدن ارسال کنند. نتیجه‌ی این فرآیند، کاهش طبیعی و سریع اشتهاست، بدون آنکه نیازی به مصرف دارو یا سرکوب مصنوعی سیستم عصبی باشد.

جالب‌تر آنکه پژوهشگران موفق شدند پروتئینی را شناسایی کنند که Lac-Phe برای تأثیرگذاری به آن متصل می‌شود. با مسدود کردن این پروتئین، اثر مهار اشتها از بین رفت؛ نشانه‌ای از آنکه این مسیر، یکی از کلیدهای اصلی کنترل طبیعی گرسنگی در مغز است.

کاربردهای درمانی و چشم‌ انداز آینده

این کشف تنها توضیحی برای کاهش اشتها پس از ورزش نیست، بلکه نویدبخش روش‌های جدید درمان چاقی است. در حال حاضر بسیاری از داروهای کاهش وزن با عوارض جانبی شدید همراه‌اند؛ از افزایش ضربان قلب گرفته تا مشکلات گوارشی. اما Lac-Phe، چون مولکولی طبیعی است که در بدن تولید می‌شود، می‌تواند پایه‌ای ایمن برای داروهای آینده باشد.

دانشمندان در حال بررسی چگونگی تحریک طبیعی تولید Lac-Phe از طریق رژیم غذایی، نوع تمرینات ورزشی و حتی مکمل‌های خاص هستند. هدف این است که بتوان بدن را وادار به افزایش سطح Lac-Phe بدون نیاز به ورزش شدید کرد، تا افراد دارای اضافه وزن نیز از اثرات آن بهره‌مند شوند.

همچنین، تحقیقات آینده قرار است بر مطالعه‌ی رفتار این مولکول در افراد مختلف تمرکز کند؛ از جمله اینکه چرا برخی افراد پس از ورزش احساس گرسنگی نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر بلافاصله به دنبال غذا می‌گردند. پاسخ این پرسش می‌تواند شخصی‌سازی درمان‌های چاقی را ممکن کند.

نقش ورزش در تنظیم اشتها و متابولیسم

ورزش تنها کالری‌سوزی نیست؛ بلکه فرآیندی پیچیده است که هورمون‌ها، پیام‌رسان‌های عصبی و سوخت‌وساز بدن را تنظیم می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که فعالیت‌های ورزشی شدید مانند دویدن، دوچرخه‌سواری یا تمرینات تناوبی با شدت بالا (HIIT) بیشترین تأثیر را در افزایش سطح Lac-Phe دارند. این موضوع نشان می‌دهد که مغز و بدن در هنگام ورزش در گفت‌وگویی شیمیایی پیچیده قرار دارند که هدف آن حفظ تعادل انرژی است.

ورزش نه‌تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه حافظه، خواب، خلق‌وخو و عملکرد شناختی را نیز بهبود می‌بخشد. بنابراین، حتی اگر هدف اصلی کاهش وزن نباشد، افزایش سطح فعالیت بدنی می‌تواند به سلامت کلی مغز و بدن کمک کند.

نتیجه‌ گیری

کشف مولکول Lac-Phe گامی مهم در درک چگونگی ارتباط بین ورزش، مغز و اشتها به شمار می‌رود. این یافته نه‌تنها می‌تواند به طراحی داروهای ایمن‌تر برای کنترل وزن منجر شود، بلکه نقش ورزش را در سلامت مغز بیش از پیش برجسته می‌کند. در آینده ممکن است بتوان از این مولکول طبیعی برای ایجاد درمان‌هایی بهره برد که بدون نیاز به سرکوب مصنوعی گرسنگی، سیستم بدن را به‌صورت طبیعی تنظیم کنند.

به نظر می‌رسد که پاسخ بسیاری از مشکلات متابولیکی انسان، در همان کاری نهفته است که بدن برای میلیون‌ها سال به آن عادت داشته: حرکت کردن.