گرد و غبار چه خطراتی برای سلامت دارد ؟

گرد و غبار چه خطراتی برای سلامت دارد ؟ در یک هفته گذشته گرد و غبار بسیار زیادی وارد کشور شده است و مشکلات بسیار زیادی را برای مردم به وجود آورده است به ویژه افرادی که مشکلات تنفسی و قلبی دارند بیشتر در معرض خطرات گرد و غبار هستند.

گرد و غبار، کیفیت هوا و عمق دید را کاهش می‌دهد و ممکن است اثرات سوء بر سلامت انسان داشته باشد؛ این پدیده رویدادی طبیعی است و در بخش‌هایی از جهان که دارای مناطق خشک و بیابانی وسیع هستند ایجاد می‌شود.

وجود بیابان‌های وسیع در کشورهای عربستان، عراق، سوریه و ایران نمونه‌هایی از این مناطق هستند. دوره‌های خشک‌سالی طولانی و دخالت‌های غیراصولی در محیط‌زیست می‌تواند احتمال بروز این پدیده را افزایش دهد. این پدیده کیفیت هوا را کاهش می‌دهد و عمق دید را گاهی به حدود ۵متر کاهش می‌دهد و ممکن است اثرات سوئی بر سلامت انسان بخصوص افراد دارای مشکلات تنفسی داشته باشد.

ذرات گرد و غبار ازنظر اندازه کاملاً متفاوت هستند و از ذرات درشت (غیرقابل‌تنفس) تا ریز (قابل‌تنفس) طبقه‌بندی می‌شوند. ذرات درشت گرد و غبار حداکثر می‌توانند به داخل بینی، دهان و حلق راه پیدا کنند اما، ذرات ریز می‌توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجرای تنفسی و ریه نفوذ کنند. ذرات ریزتر دارای اثرات نسبتاً مهمی بر سلامت انسان هستند. بیشتر ذراتی که در پدیده گرد و غبار حضور دارند از نوع درشت یا غیرقابل‌تنفس هستند و تهدید جدی برای سلامت مردم ایجاد نمی‌کند، ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری‌های تنفسی دارند مانند مبتلایان به آسم و آمفیزم مشکلاتی ایجاد شود.

خطرات گرد و غبار و اثرات آن بر سلامت

متداول‌ترین نشانه‌هایی که طی یک پدیده گرد و غبار مشاهده می‌شود تحریک چشم‌ها و راه‌های هوایی فوقانی است. معمولاً افرادی نظیر نوزادان، کودکان و نوجوانان، سالخوردگان، افراد مبتلابه بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت و آمفیزم، و بیماران قلبی ممکن است آسیب‌پذیری بیشتری داشته باشند.

همچنین قرار گرفتن این افراد در معرض گرد و غبار ممکن است واکنش‌های حساسیتی و حملات آسم را تشدید کند، مشکلات تنفسی حادی را ایجاد کند، در ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی مؤثر باشد و طول عمر را کاهش دهد. همچنین قرار گرفتن طولانی در معرض ذرات منتقله توسط هوا می‌تواند مشکلات تنفسی و ریوی و احتمالاً بیماری‌های قلبی ایجاد کند.

اقدامات احتیاطی زیر می‌تواند به شما کمک کند تا خود را از اثرات سوء گرد و غبار حفظ کنید و اثرات نامطلوب این پدیده را بر سلامت خود به حداقل برسانید.

• از فعالیت در خارج از منزل اجتناب کنید.
• اگر الزاماً بایستی در هوای آزاد فعالیت کنید زمان آن را به حداقل ممکن کاهش دهید.
• از ورزش سنگین به‌ویژه اگر دارای مشکلات تنفسی و آسم هستید خودداری کنید.
• در خانه‌ یا محیط‌های بسته بمانید و درها و پنجره‌ها را بسته نگاه‌دارید.
• در صورت امکان در اماکن دارای سیستم تهویه مطبوع بمانید.
• اگر دارای آسم هستید یا نشانه‌هایی مانند کوتاهی تنفس، سرفه و خس‌خس کردن و درد قفسه سینه را مشاهده کردید برنامه درمانی خود را دنبال کنید و اگر نشانه‌ها برطرف نشد با پزشک خود مشورت کنید.

در زمان بروز این پدیده میزان دید به‌سرعت کاهش می‌یابد. اگر در چنین شرایطی در جاده هستید و کاهش عمق دید بر توانایی دید شما تأثیر می‌گذارد آهسته‌تر برانید و در صورت لزوم با توجه کامل به علائم راهنمایی و رانندگی تا برطرف شدن شرایط حاد، اتومبیل خود را در نقطه امنی متوقف کنید. اگر اتومبیل شما دارای سیستم تهویه مطبوع است آن را در وضعیت چرخش مجدد هوا قرار دهید تا گرد و غبار ورودی به اتومبیل شما کاهش یابد.

توجه به این موارد می‌تواند در کاهش اثرات جانبی گرد و غبار مؤثر باشد:

• برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی و آب آشامیدنی استفاده از پوشش مناسب برای مواد غذایی آماده مصرف ضروری است.
• لازم است مواد غذایی قبل از نگهداری در یخچال از ذرات و گرد و غبار زدوده شوند.
• برای کاهش تماس با گرد و غبار در محیط زندگی، نظافت روزانه توصیه می‌شود.

آیا استفاده از ماسک در زمان بروز گرد و غبار کمک‌کننده است ؟

بناتر اعلام مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت،‌ ماسک‌های کاغذی معمولی و دستمال نمی‌توانند جلوی ورود ذرات ریز گرد و غبار به سیستم تنفسی ما را بگیرند و بنابراین استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود. ماسک‌های ویژه‌ای که با عنوانP۱ و P۲ عرضه می‌شود برای این شرایط تا حدی مناسب است.

در استفاده از ماسک باید به نکات زیر توجه کرد:

• پوشیدن آن‌ها باعث احساس گرما شده و معمولاً راحت نیست.
• اگر ماسک به‌طور کامل اطراف بینی و دهان را نپوشاند، مثلاً برای افرادی که محاسن بلندی دارند و راه نفوذ برای هوا باقی باشد، تأثیر چندانی ندارد.
• این ماسک‌ها آلاینده‌های گازی هوا مانند منوکسید کربن را نمی‌گیرد.
• تنفس با استفاده از ماسک از حالت معمولی دشوارتر است و افراد دارای سوابق بیماری قلبی عروقی و تنفسی باید با پزشک خود مشورت کنند.
• استفاده از این ماسک‌ها برای افراد سالمی که ناچار باید در زمان بروز پدیده گرد و غبار در بیرون بمانند، قابل توصیه است.