آزمایش U/A ادرار چیست ؟ چه زمانی باید آزمایش u/a بدهیم ؟

آزمایش ادرار (U/A) برای بررسی و تشخیص بیماری و عفونت های ادرای، مشکلات کبدی، دیابت، اختلالات کلیوی و دیگر بیماری های متابولیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آزمایش آنالیز ادرار U/A شامل چند بخش مختلف است: بصری، شیمیایی و میکروسکوپی. با کمک این روش‌ها وجود سلول‌ها، قطعات سلولی و موادی مانند بلورها، رسوب‌های آمورف و پروتئین در یک نمونه ادرار موردبررسی قرار می‌گیرد. در اغلب موارد پزشک آزمایش ادرار (U/C) را نیز به همراه آنالیز ادرار درخواست می‌دهد. با استفاده از نتایج آنالیز ادرار می‌توان مشکلاتی را که ممکن است نیاز به پیگیری و آزمایش‌های تکمیلی داشته باشند تشخیص داد.

اغلب اوقات، قبل از اینکه افراد از وجود مشکلات بالینی خودآگاه شوند، موادی مانند پروتئین یا گلوکز در ادرار آن‌ها ظاهر می‌شود. ازاین‌رو برای بسیاری از مراجعه‌کنندگان به پزشک آزمایش آنالیز ادرار به‌صورت یک آزمایش چکاپ درخواست می‌شود. در افرادی مبتلابه بیماری‌هایی مانند بیماری کلیوی یا دیابت، ممکن است آزمایش U/A همراه با آزمایش‌های دیگر مانند آلبومین ادرار در فواصل زمانی مشخص برای پیگیری درمان درخواست داده شوند.

آزمایش آنالیز ادرار ممکن است برای افراد زیر درخواست داده شود:

• مراجعه‌کنندگان به پزشک برای چکاپ
• بیماران بستری در بیمارستان
• افراد تحت عمل جراحی
• زنان باردار مراجعه‌کننده برای معاینات بارداری

انجام آزمایش U/A برای افرادی که علائم عفونت ادراری را نشان می‌دهند یا از مشکلات دیگر مربوط به سیستم دستگاه ادراری مانند بیماری‌های کلیوی شکایت دارند ضروری است.

برخی از علائم و نشانه‌های بیماری‌های دستگاه ادراری می‌تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

• درد شکم
• کمردرد
• ادرار دردناک یا مکرر
• خون در ادرار

علاوه بر این، آزمایش ادرار با فواصل زمانی منظم در زمان نظارت بر پیشرفت بیماری و روند درمان برخی از بیماری‌ها انجام می‌شود.

آزمایش آنالیز ادرار گروهی از آزمایش‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایش چندین ماده مختلف مانند محصولات جانبی متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی، سلول‌ها، قطعات سلولی و باکتری‌ها را در ادرار شناسایی و یا اندازه‌گیری می‌کند. ادرار یکی از مایعات بدن است که توسط کلیه‌ها تولید می‌شود.

کلیه‌ها دو اندام به‌اندازه یک مشت دست واقع در دو طرف ستون فقرات و در پایین ریه قرار دارند. کلیه‌ها مواد زائد را از خون فیلتر می‌کنند، به تنظیم مقدار آب در بدن کمک نموده و پروتئین‌ها، الکترولیت‌ها و سایر ترکیباتی را که بدن می‌تواند دوباره از آن‌ها استفاده نماید را حفظ می‌کنند.

هر ماده‌ای که نیاز نباشد مجدداً به بدن بازگردد از طریق ادرار دفع می‌شود و از کلیه‌ها از طریق حالب به مثانه و سپس از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شود. ادرار به‌طورکلی زرد و نسبتاً شفاف است، اما هر بار که فرد ادرار می‌کند، رنگ، مقدار، غلظت و محتوای ادرار به دلیل ترکیبات مختلف کمی متفاوت خواهد بود.

بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها در مراحل اولیه، از طریق شناسایی مواد غیر‌معمول در ادرار یا اندازه‌گیری سطح غیر‌طبیعی برخی از مواد دیگر، تشخیص داده شوند.

برخی از مواد موردبررسی در ادرار عبارت‌اند از:

• گلوکز
• پروتئین
• بیلی‌روبین
• گلبول‌های قرمز خون
• گلبول‌های سفید خون
• بلورها و رسوبات آمورف
• باکتری‌ها

وجود مواد غیر‌معمول در ادرار ممکن است به دلیل هر یک از موارد زیر باشد:

• سطح بالا برخی مواد در خون و تلاش بدن برای دفع مقدار اضافی آن‌ها از طریق ادرار
• بیماری‌های کلیوی
• عفونت ادراری (در این مورد باکتری‌ها و گلبول‌های سفید در نمونه ادرار دیده می‌شود)

برای انجام آزمایش ادرار UA نیازی نیست که ناشتا باشید یا رژیم غذایی خاصی را رعایت کنید؛ مگر این‌که پزشک این آزمایش را همراه با آزمایش‌های خاص دیگری تجویز کند. بهتر است قبل از انجام آزمایش در مورد آمادگی‌های لازم از پزشک یا مسئول آزمایشگاه سؤال کنید.

آزمایش UA در بارداری

با شروع دوران بارداری یکی از آزمایش‌های متداول و مهم، آزمایش ادرار است. متخصص زنان برای بررسی وضعیت سلامت مادر و وجود عفونت ادراری از این آزمایش استفاده می‌کند. برخی از پزشکان ممکن است هر سه ماه یک‌بار این آزمایش را برای مادران باردار تجویز کنند؛ اما برخی دیگر تا علائم عفونت یا دیابت بارداری ظاهر نشود، دستور به انجام این آزمایش نمی‌دهند.

در آزمایش UA در بارداری، وجود قند، پروتئین و کتون بررسی می‌شود. وجود مقدار کمی قند در ادرار در دوران بارداری طبیعی است؛ اگر این مقدار بیشتر از حد طبیعی باشد پزشک به دیابت بارداری مشکوک می‌شود و دستور انجام آزمایش GTT یا تست تحمل گلوکز را می‌دهد.

وجود غیرطبیعی پروتئین در ادرار مادر باردار نشانه عفونت مجاری ادراری یا آسیب کلیوی است و اگر همراه با فشارخون بالا باشد، پزشک دستور به آزمایش کشت ادرار (آزمایش UC) می‌دهد.

وجود کتون در ادرار هم نشانه‌ای از کمبود کربوهیدرات در رژیم غذایی مادر باردار است. درصورتی‌که مادر به دلیل ویار و استفراغ شدید قادر به دریافت مواد غذایی کافی نباشد، برای تأمین مواد غذایی موردنیاز او و جنین باید مکمل‌ها خوراکی یا تزریقی تجویز شود.