گفتاردرمانی کودکان چگونه است؟ چه موقع نیاز است؟

والدین کودک به طرق مختلف شاهد رشد و تکامل فرزندشان هستند. برخی از مهم‌ترین مراحل رشد شناختی کودک در ماه‌ها و سال‌های اولیه زندگی اتفاق میفتند.

اگر کودک شما هنوز صحبت نمی‌کند، یا در برقراری ارتباط مشکل دارد، بهتر است که به یک آسیب‌شناس گفتار-زبان مراجعه کنید. گفتاردرمانی کودکان می‌تواند به آنها کمک کند واضح‌تر صحبت کنند و مهارت‌های زبانی شان بهبود یابد.

گفتاردرمانگران کودکان برای شناسایی صداها، یادگیری کلمات جدید و بهبود تلفظ، آموزش‌های لازم را به کودک شما می‌دهند تا علاوه بر یادگیری کلمات جدید، مهارت‌های ارتباطی آنها بهبود یابد. کودکانی که تحت درمان قرار می‌گیرند، اغلب مهارت‌های زبانی و تعامل اجتماعی بهتری با همسالان خود دارند.

نقاط عطف معمولی در رشد گفتار و زبان

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های رشد گفتار کودک، مهارت‌های زبانی است. رشد زبان به تدریج اتفاق میفتد،‌ برای هر کودک با سرعت‌های متفاوتی پیش می‌رود و جنبه‌ای حیاتی از رشد کلی کودک است.

در سال اول زندگی، نوزادان یاد می‌گیرند ازطریق حرکات به برقراری ارتباط بپردازند و با تماشای حالات چهره والدین خود گفتار آن‌ها را درک می‌کنند. نوزادان متوجه می‌شوند گریه کردن، غذا، آرامش و همراهی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.

همان‌طور که نوزادان رشد می‌کنند، یاد می‌گیرند صداهای گفتاری که کلمات را در زبان می‌سازند، تشخیص دهند. تا سن شش ماهگی، اکثر نوزادان می‌توانند صداهای اساسی زبان مادری خود را تشخیص دهند.

رشد گفتار و واژگان در بین کودکان متفاوت است. چک لیستی از نقاط عطف در رشد گفتار و زبان کودکان از تولد تا 3 سالگی در زیر ارائه شده است. محدوده سنی موردانتظار ذکرشده در زیر فقط یک راهنما است؛ زیرا رشد هر کودک با سرعتی متفاوت پیش می‌رود.

بدو تولد تا ۴ماهگی:

کودک می‌فهمد و ازطریق ژست‌ها ارتباط برقرار می‌کند.

12-7ماهگی:

• صداهای مختلف را با زبان کودکانه تقلید می‌کند.
• در تولد یک سالگی یک یا دو کلمه («پیشی»، «بابا» یا «مامان») به زبان می‌آورد.

12-24 ماهگی:

• به‌طور منظم کلمات جدید را یاد می‌گیرد.
• از سؤالات یک یا دو کلمه‌ای استفاده می‌کند («سگ کجاس؟» یا «برو خداحافظ؟»)
• دو کلمه را کنار هم قرار می‌دهد («موز بیشتر»).
• در ابتدای کلمات از صداهای همخوان مختلف استفاده می‌کند.

24-36 ماهگی:

• تقریباً برای همه چیز یک کلمه دارد.
• از عبارات دو یا سه کلمه‌ای برای صحبت و درخواست چیزها استفاده می‌کند.
• طوری صحبت می‌کند که برای خانواده و دوستان به‌راحتی قابل درک باشد.
• یک شی را نام می‌برد و آن را می‌خواهد یا توجه شما را به آن جلب می‌کند.

چه چیزی باعث تأخیر در گفتار کودکان می‌شود؟

عوامل مختلف می‌توانند باعث تأخیر در گفتار کودکان شوند. برخی از علل رایج در ادامه ذکر شده‌اند، اما توجه داشته باشید عوامل تأثیرگذار بر تأخیر در گفتار کودک محدود به موارد زیر نیستند:

• اختلال شنوایی
• اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون
• زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد هنگام تولد
• اختلال طیف اوتیسم (ASD) یا سندرم X شکننده
• فلج مغزی
• آسیب مغزی
• ناتوانی فکری یا رشدی
• شکاف کام
• مشکلات عاطفی

این علل می‌توانند مادرزادی، رشدی یا اکتسابی باشند. آسیب‌شناسان گفتار زبان از آزمون‌های کتبی و شفاهی و همچنین ابزارهای ویژه برای تشخیص ماهیت و میزان اختلال، ثبت و تجزیه‌وتحلیل بی‌نظمی‌های گفتار، زبان و بلع استفاده می‌کنند.

طبق تحقیقات )به نقل از مرکز شنوایی و گفتار cleveland) ، ممکن است مشکلات گفتار و زبان به سابقه خانوادگی کودک مرتبط باشند.

چگونه بفهمیم فرزندمان به گفتاردرمانی نیاز دارد؟

علائم تأخیر گفتار می‌توانند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشند، اما برخی نقاط عطف معمولی وجود دارند. بیشتر نوزادان از 12 ماهگی شروع به بیان کلمات نامفهوم (اَدَ بَدَ کردن) کرده، در 16 ماهگی کلمات را بیان کرده و دستورالعمل‌های ساده را دنبال می‌کنند.

تأخیر گفتار یا زبان زمانی است که کودک در صحبت کردن (زبان بیانی) یا درک آنچه دیگران می‌گویند (زبان دریافتی) مشکل داشته باشد.

علائم رایج تأخیر در گفتار

برخی از علائم رایج تأخیر در گفتار عبارت‌اند از:

• مشکلات تلفظ
• مشکل در استفاده و درک کلمات
• واژگان محدود
• سرعت گفتار آهسته
• لحن یا زیروبمی نامناسب

مشکلات تلفظ

در ابتدا زمانی که کودکان یاد می‌گیرند صحبت کنند، طبیعی است که در بیان صحیح کلمات دچار مشکل ‌شوند. مهارت‌های گفتاری نوزادان و کودکان نوپا در طول زمان به رشد خود ادامه می‌دهند.

اما برخی از کودکان در تلفظ، مشکلاتی دارند که به آن اختلالات صدای گفتار می‌گویند. کودکان مبتلا به اختلالات صدای گفتار در بیان برخی صداها و کلماتی که از سن موردانتظار گذشته است مشکل دارند و این امر بر درک گفتار تأثیر می‌گذارد.

اختلالات بیان و واجی دو نوع مشکل تلفظ هستند که به‌عنوان اختلالات صدای گفتار نیز شناخته می‌شوند.

• اختلالات بیان شامل ناتوانی در ایجاد صداهای خاص مانند «د» یا «ک» هستند.
• اختلالات واجی الگویی از اشتباهات صوتی هستند.

مشکل در استفاده و درک کلمات

برخی از کودکان در استفاده و درک کلمات مشکل دارند. این مسئله ممکن است به‌دلیل مشکل شنوایی یا مشکل در زبان دریافتی باشد. مشکل در درک می‌تواند بر رشد زبان تأثیر بگذارد.

واژگان محدود

کودکی که دایره لغات محدودی دارد اغلب در برقراری ارتباط مشکل دارد. کاهش دایره لغات کودک می‌تواند به‌دلیل تأخیر در گفتار، مشکل شنوایی، مشکل در درک زبان یا مواجهه محدود با کلمات جدید باشد.

سرعت گفتار آهسته

سرعت گفتار آهسته می‌تواند درک فرزندتان را برای شما سخت کند. این مسئله اغلب به‌دلیل مشکل در عضلات گفتاری، شنوایی، تفکر یا درک زبان کودک است. سرعت گفتار آهسته باعث کاهش درک کودکان مبتلا به اختلالات بیان، واج‌شناسی یا روانی گفتار می‌شود.

لحن یا زیروبم نامناسب

کودکانی که در کنترل لحن یا زیروبم خود مشکل دارند، ممکن است شبیه ربات به نظر برسند و هر هجا را در یک زمان تولید کنند. آن‌ها ممکن است با صدای یکنواخت صحبت کرده یا از زیروبم و لحنی استفاده کنند که با پیام موردنظر مطابقت ندارد.

اگر کودک نوپای شما نقاط عطف ذکر‌شده در بالا را برآورده نمی‌کند، یا اگر به نظر می‌رسد برای برآورده کردن نیازها هنگام برقراری ارتباط مؤثر، ژست‌ها یا رفتارهای منفی مانند عصبانیت، جیغ زدن یا گریه را به صداها ترجیح می‌دهد، ممکن است نیاز به گفتاردرمانی داشته باشد.

گفتاردرمانگر چگونه کودک را ارزیابی می‌کند؟

گفتاردرمانگران از والدین درمورد رشد کودک می‌پرسند. برخی از سؤالاتی که گفتاردرمانگران ممکن است درمورد کودک شما بپرسند عبارت‌اند از:

• کی شروع به صحبت کرد یا اولین کلمه‌ای که گفت چه بود؟
• چه کلماتی را می‌شناسد یا چه صداهایی را تولید می‌کند؟
• چگونه با دیگران ارتباط برقرار می‌کند؟
• نحوه تعامل او در موقعیت‌های روزمره چگونه است؟
• فرزند شما چگونه یاد می‌گیرد؟
• آیا مشکلی در شنوایی دارد؟
• آیا می‌تواند دستورالعمل‌ها را دنبال کرده یا مفاهیم ساده را درک کند؟

اگر گفتاردرمانگر مشکوک باشد که کودک دچار تأخیر در گفتار است، گفتاردرمانی را توصیه می‌کند.

مزایای خدمات گفتاردرمانی

گفتاردرمانی مزایای زیادی برای کودکان دارد. این مزایا شامل موارد زیر هستند:

• افزایش استقلال و عزت نفس کودک
• بهبود کیفیت صدا
• کمک به کودکان با آماده کردن آن‌ها برای مدرسه
• کودکان را قادر می‌سازد به‌گونه‌ای صحبت کنند که دیگران متوجه منظور آن‌ها بشوند.
• بهبود ارتباطات به‌طوری که کودکان بتوانند احساسات و افکار خود را به‌طور مؤثر بیان کنند.

چه زمانی باید گفتاردرمانی را شروع کرد؟

بهترین زمان برای شروع گفتاردرمانی برای کودک زمانی است که برای اولین بار متوجه مشکلات گفتار و زبان او می‌شوید.

اگر فرزند شما به نقاط عطف رشد خود نمی‌رسد، یا اگر متوجه شدید که در صحبت کردن واضح مشکل دارد، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که از گفتاردرمانگر کمک بگیرید. مداخله زودهنگام برای کمک به کودکان نوپا برای بهبود مهارت‌های گفتاری ضروری است.

اگر مطمئن نیستید که کودک شما به گفتاردرمانی نیاز دارد، باید به آسیب شناس گفتار یا همان گفتاردرمانگر مراجعه کنید. مرکز توانبخشی رسش در حوزه گفتاردرمانی تخصص دارد و و از روشهای نوین جهت درمان مشکلات گفتاری و زبانی کودکان استفاده می کند که بتوانید در کمترین زمان بیشترین فیدبک را بگیرید . گفتار درمانگر متخصص نیازهای کودک شما را بررسی کرده و برنامه‌ای برای درمان او طراحی می‌کنند.

چه مدت طول می‌کشد کودک با گفتاردرمانی بهبود پیدا کند؟

هدف گفتاردرمانی کمک به کودک شما برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران است. با درمان مناسب، اکثر کودکان با تأخیر در تکلم می‌توانند به این هدف دست یابند. بااین‌حال، گفتاردرمانی فرایندی درمانی است و برای دیدن نتایج، فرزند شما نیاز به زمان دارد. با صبر و استمرار، شاهد پیشرفت کودک خود در مهارت‌های زبانی خواهید بود.

کلام پایانی

در برخی از موارد فرزند شما با مشکلاتی مواجه می‌شود که نمی‌تواند به‌راحتی حرف بزند و صداها را تولید کند. در این صورت به احتمال زیاد او مبتلا به مشکلات گفتار و زبان است. گفتاردرمانی یکی از روش‌های درمان اختلالات گفتار و زبان می‌باشد که با کمک روش‌های مختلف ازجمله بازی و سرگرمی به درمان فرزند شما می‌پردازد. مراجعه به گفتاردرمانگر در اولین فرصت باعث پیشرفت راحت‌تر فرزند شما در مهارت‌های زبانی و گفتاری می‌شود. بنابراین اگر فکر می‌کنید کودک شما از مشکلات گفتاری رنج می‌برد متخصصان گفتاردرمانی در کلینیک رسش می توانند به شما کمک کنند! آنها وضعیت گفتار کودک خردسال شما را بررسی کرده و یک برنامه درمانی مناسب برای او آماده می کنند.