ساخت سلول های ایمنی نامرئی برای نابودی سرطان؛ دستاورد جدید دانشمندان
- شناسه خبر: 35182
- تاریخ و زمان ارسال: ۱۹ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۰۶:۳۱
- نویسنده: میترا راضی
در دنیای پزشکی نوین، مبارزه با سرطان به مرحله‌ای رسیده که علم ژنتیک و فناوری زیستی در حال بازنویسی قوانین بدن انسان است. تازه‌ترین موفقیت در این مسیر، توسط پژوهشگران مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) و دانشکده پزشکی هاروارد رقم خورده است. آنها توانسته‌اند نوعی سلول ایمنی «نامرئی» بسازند که می‌تواند تومورهای سرطانی را هدف قرار دهد، بدون آن‌که توسط سیستم ایمنی بدن بیمار شناسایی یا نابود شود. این پیشرفت می‌تواند آینده درمان سرطان را متحول کند و راه را برای تولید درمان‌های سلولی سریع‌تر و ایمن‌تر هموار سازد.
ساخت سلول های ایمنی نامرئی برای مبارزه با سرطان
دانشمندان MIT و هاروارد با بهره‌گیری از فناوری مهندسی ژنتیک، موفق شده‌اند سلول‌های ایمنی نوع خاصی به نام CAR-NK را طوری تغییر دهند که از دید سیستم ایمنی بدن پنهان شوند. این سلول‌ها در واقع نوعی از سلول‌های کشنده طبیعی (Natural Killer Cells) هستند که به طور طبیعی در بدن وظیفه از بین بردن سلول‌های سرطانی و آلوده را بر عهده دارند.
اما در روش‌های درمانی مرسوم، استفاده از سلول‌های اهدایی باعث می‌شد سیستم ایمنی بدن بیمار آنها را بیگانه تشخیص دهد و به سرعت نابود کند. محققان برای رفع این چالش، با حذف پروتئینی به نام HLA Class 1 از سطح سلول‌ها، موفق شدند آنها را برای سلول‌های T بدن بیمار «نامرئی» سازند. این موضوع به سلول‌های درمانی اجازه می‌دهد مدت طولانی‌تری در بدن فعال بمانند و با قدرت بیشتری با سلول‌های سرطانی مقابله کنند.
ویژگی های سلول های CAR-NK و تفاوت آنها با درمان های پیشین
برای درک بهتر اهمیت این کشف، باید بدانیم که سلول‌های CAR-NK نسل جدیدی از درمان‌های ایمنی هستند که از سلول‌های NK طبیعی گرفته می‌شوند و در آزمایشگاه با افزودن ژن CAR (گیرنده آنتی‌ژن کایمریک) برنامه‌ریزی می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را دقیق‌تر شناسایی و نابود کنند.
اما این روش تا پیش از این دو مشکل اساسی داشت:
- ساخت سلول‌ها از خون خود بیمار هفته‌ها زمان می‌برد.
- استفاده از سلول‌های اهدایی سریع‌تر بود، اما سیستم ایمنی آنها را نابود می‌کرد.
اکنون، با فناوری جدید، محققان توانسته‌اند این موانع را از میان بردارند. این سلول‌ها نه‌تنها از سیستم ایمنی پنهان می‌شوند، بلکه با اضافه‌کردن ژن‌های تقویتی مانند PD-L1 و SCE، مقاومت بیشتری در برابر سلول‌های تومور از خود نشان می‌دهند. این ترکیب باعث می‌شود سلول‌های CAR-NK عملکردی مؤثرتر و پایدارتر داشته باشند.
نتایج آزمایش های حیوانی و امید به درمان های آماده برای استفاده
در مرحله بعد، پژوهشگران این سلول‌های نامرئی را بر روی موش‌هایی با سیستم ایمنی شبیه انسان آزمایش کردند. نتایج خیره‌کننده بود. موش‌هایی که سلول‌های CAR-NK جدید را دریافت کردند، توانستند برای بیش از سه هفته این سلول‌ها را در بدن خود حفظ کنند و تقریباً تمام تومورهای سرطانی در بدنشان از بین رفت.
در مقابل، موش‌هایی که نسخه‌های معمولی سلول‌های NK را دریافت کرده بودند، در کمتر از دو هفته این سلول‌ها را از دست دادند و بیماری به سرعت بازگشت. نکته بسیار مهم دیگر، ایمنی بالای این روش بود؛ به طوری که خطر بروز عارضه خطرناک «سندرم آزادسازی سیتوکین» در این مدل جدید به‌طور قابل‌توجهی کمتر بود.
گامی بزرگ به سوی درمان های سلولی آماده و سریع
این دستاورد، چشم‌انداز تازه‌ای را برای تولید انبوه سلول‌های درمانی فراهم می‌کند. اکنون می‌توان سلول‌های CAR-NK را از اهداکنندگان سالم تولید کرد و آنها را در شرایط استریل و ایمن ذخیره نمود تا در صورت نیاز، به سرعت برای بیماران مختلف مورد استفاده قرار گیرد. چنین روشی می‌تواند زمان درمان بیماران سرطانی را از چند هفته به چند روز کاهش دهد.
به علاوه، با توجه به سطح بالای ایمنی این سلول‌ها، احتمال دارد که در آینده جایگزین مناسبی برای درمان‌های CAR-T شوند که با وجود اثربخشی بالا، خطر بروز عوارض جانبی جدی در آنها بیشتر است.
نتیجه گیری
دستاورد تازه دانشمندان MIT و هاروارد، نقطه عطفی در مسیر درمان سرطان محسوب می‌شود. سلول‌های CAR-NK نامرئی نه تنها قدرت تخریب بالایی در برابر تومورها دارند، بلکه با ایمنی بیشتر و زمان آماده‌سازی کوتاه‌تر، امید تازه‌ای برای بیماران مبتلا به سرطان ایجاد کرده‌اند.
انتشار نتایج این پژوهش در مجله علمی Nature Communications نشان می‌دهد که این فناوری می‌تواند در آینده نزدیک، شیوه درمان سرطان را دگرگون سازد و فصل جدیدی از درمان‌های سلولی را آغاز کند؛ عصری که در آن، سلول‌های ایمنی هوشمند و نامرئی، سلاح اصلی بدن در نبرد با بیماری خواهند بود.
