کشف بزرگ دانشمندان ژاپنی: مهار یک پروتئین می تواند روند پیری سلول ها را معکوس کند
- شناسه خبر: 35391
- تاریخ و زمان ارسال: ۱۴ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۲:۵۹
- نویسنده: میترا راضی
گروهی از پژوهشگران دانشگاه اوساکا در ژاپن موفق شدهاند پروتئینی به نام AP2A1 را شناسایی کنند که نقش کلیدی در روند پیری سلولی دارد. نتایج این مطالعه نشان میدهد سرکوب این پروتئین میتواند پیری را در سطح سلولی معکوس کند؛ موضوعی که اگر در بدن انسان نیز تأیید شود، میتواند نقطه عطفی در تحقیقات ضد پیری و پزشکی بازساختی باشد.
در حالی که روشهای گوناگونی برای جوانسازی ظاهری انسان وجود دارد، از جراحی زیبایی گرفته تا تزریق داروهای ضد چروک، اما هدف اصلی دانشمندان از دیرباز یافتن راهی برای جوانسازی درونی سلولها بوده است. پژوهش جدید دانشگاه اوساکا گامی بلند در این مسیر محسوب میشود و میتواند آینده درمانهای ضد پیری را دگرگون کند.
رمزگشایی از پیری در سطح سلولی
پیری در بدن انسان یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که از سطح سلولی آغاز میشود. با افزایش سن، تعداد سلولهایی که دیگر توان تقسیم ندارند و به اصطلاح «سلولهای پیر» نامیده میشوند، در اندامهای مختلف افزایش مییابد. این سلولها با ترشح مواد شیمیایی التهابی، باعث آسیب به بافتهای اطراف میشوند و نقش قابل توجهی در بروز بیماریهایی مانند آلزایمر، دیابت، سرطان و بیماریهای قلبی دارند.
این سلولهای پیر اندازهای بزرگتر از سلولهای جوان دارند و ساختار درونی آنها، بهویژه رشتههای استرس (Stress Fibers) دچار تغییر میشود. این رشتهها بخشی از اسکلت سلولیاند و در حفظ شکل و حرکت سلول نقش دارند. پژوهشگران دریافتهاند که در سلولهای پیر، رشتههای استرس ضخیمتر میشوند که احتمالاً به دلیل افزایش تولید برخی پروتئینهای خاص است.
در همین راستا، تیم تحقیقاتی دانشگاه اوساکا توجه خود را بر پروتئین AP2A1 متمرکز کرد تا نقش دقیق آن را در ساختار و عملکرد سلولهای پیر بررسی کند.
نقش پروتئین AP2A1 در پیری سلولی
پروتئین AP2A1 یکی از اجزای مهم فرآیند درونبرگیری سلولی است؛ به این معنی که در جابجایی مواد بین درون و بیرون سلول نقش دارد. بررسیها نشان داد که در سلولهای پیر، میزان تولید این پروتئین به طور قابل توجهی افزایش مییابد.
برای درک بهتر نقش آن، محققان دو آزمایش متضاد انجام دادند:
- در آزمایش اول، تولید AP2A1 را در سلولهای پیر سرکوب کردند.
- در آزمایش دوم، تولید این پروتئین را در سلولهای جوان بیش از حد افزایش دادند.
نتایج شگفتانگیز بود: سرکوب AP2A1 در سلولهای پیر باعث کوچک شدن اندازه سلولها، کاهش التهاب و افزایش توان تقسیم سلولی شد؛ یعنی نشانههای واضحی از جوانسازی سلولها. در مقابل، افزایش بیش از حد AP2A1 در سلولهای جوان باعث شد آنها علائم پیری را زودتر بروز دهند.
چگونه مهار AP2A1 می تواند روند پیری را برگرداند؟
نتایج این پژوهش نشان میدهد که AP2A1 مانند یک کلید تنظیمکنندهی حالت پیری سلولها عمل میکند. زمانی که سطح این پروتئین در سلول افزایش یابد، ساختار اسکلت سلولی تغییر میکند، رشتههای استرس ضخیم میشوند و در نتیجه سلول بزرگتر و کمتحرکتر میشود.
اما زمانی که تولید این پروتئین مهار شود، سلولها به حالت طبیعی و جوان خود بازمیگردند. این تغییر نه تنها در پیری ناشی از گذر زمان، بلکه در پیری القاشده توسط عوامل بیرونی مانند اشعه ماورای بنفش (UV) و داروهای شیمیایی نیز مشاهده شد. این یافته به این معناست که مهار AP2A1 میتواند به عنوان راهکاری جهانی برای مقابله با انواع مختلف پیری سلولی در نظر گرفته شود.
پیامدهای پزشکی و درمانی این کشف
پژوهش جدید دانشگاه اوساکا دو نتیجه مهم علمی و پزشکی دارد:
تشخیص دقیق تر پیری سلولی:
از آنجا که سطح پروتئین AP2A1 با میزان پیری سلولها ارتباط مستقیم دارد، میتوان از آن به عنوان یک نشانگر زیستی (Biomarker) برای تشخیص زودهنگام پیری در بافتها استفاده کرد. چنین روشی میتواند در غربالگری بیماریهای مرتبط با سن، مانند زوال عقل یا فیبروز، کاربرد گستردهای داشته باشد.
توسعه درمان های ضد پیری:
مهمتر از تشخیص، این کشف مسیر تازهای برای درمانهای ضد پیری میگشاید. در صورت طراحی داروهایی که بتوانند فعالیت یا بیان ژن AP2A1 را مهار کنند، امکان بازگرداندن سلولهای پیر به حالت جوان وجود دارد. این داروها میتوانند به کاهش التهاب، ترمیم بافتها و افزایش طول عمر سلولی کمک کنند.
چنین درمانهایی، اگرچه هنوز در مرحلهی آزمایشگاهی هستند، اما میتوانند در آینده به عنوان پایهی درمانهای پیریزدایی مولکولی مورد استفاده قرار گیرند.
دیدگاه دانشمندان درباره آینده درمان های ضد پیری
دانشمندان معتقدند که مهار پروتئین AP2A1 تنها آغاز راه است. این پژوهش ثابت میکند که روند پیری در سطح سلولی قابل بازگشت است؛ موضوعی که تا چند دهه پیش غیرممکن به نظر میرسید.
امروزه تحقیقات جهانی در زمینه «پیری معکوس» یا Rejuvenation Biology با سرعت در حال گسترش است. در کنار پژوهشهای دانشگاه اوساکا، تیمهایی در مؤسسات بزرگی مانند هاروارد، استنفورد و مؤسسهی آلتوس لبز نیز در حال بررسی روشهای مشابهی برای بازگرداندن سلولها به حالت جوان هستند.
ترکیب این یافتهها میتواند در آینده منجر به درمانهایی شود که نه تنها روند پیری را کند میکنند، بلکه بافتها و اندامهای آسیبدیده را بازسازی و جوانسازی خواهند کرد.
نتیجه گیری
کشف نقش پروتئین AP2A1 در پیری سلولی، یکی از مهمترین دستاوردهای علمی سالهای اخیر در حوزه زیستپیری است. پژوهشگران دانشگاه اوساکا نشان دادهاند که مهار این پروتئین میتواند به طور مستقیم باعث جوانسازی سلولها و بازگشت عملکرد طبیعی آنها شود.
اگر این نتایج در آزمایشهای انسانی نیز تأیید شود، میتوان امیدوار بود که در آینده، درمانهای ضد پیری نه یک رویا، بلکه واقعیتی علمی باشند.
علم بار دیگر نشان میدهد که پیری، سرنوشت قطعی انسان نیست، بلکه فرآیندی زیستی است که میتوان آن را درک، کنترل و شاید حتی متوقف کرد.
