چه زمانی وجود اُزن برای سلامتی انسان خطرناک می‌شود؟

زمانی که آلاینده‌های هوا توسط منابعی مانند خودروها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانه‌ها منتشر می‌شوند، در ترکیب با نور خورشید واکنش شیمیایی داده و به عنوان آلاینده شناخته می‌شوند.

تفاوت اُزن با سایر آلاینده‌ها

اُزن، مونوکسید کربن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق آلاینده‌های اصلی هوا هستند. اُزن با توجه به موقعیت خود در اتمسفر می‌تواند هم خوب و هم بد باشد. اُزن در لایه‌های بالایی جو به عنوان یک سپر در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید عمل می‌کند و از ایجاد بیماری‌هایی مانند سرطان‌های پوستی و آب مروارید جلوگیری می‌کند.

خطرات اُزن در لایه‌های پایین جو

ترکیبات آلاینده هوا، به ویژه دی‌اکسید نیتروژن (NO₂) که توسط خودروها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانه‌ها منتشر می‌شود، در حضور نور خورشید وارد واکنش شده و اُزن را در لایه‌های پایین جو ایجاد می‌کند. این اُزن می‌تواند اثرات مخربی بر سلامت انسان داشته باشد.

چگونه کیفیت اُزن را بسنجیم؟

بررسی کیفیت هوا به سادگی بررسی پیش‌بینی آب و هوا از طریق سایت‌های مختلف ممکن است. برای مثال، پیش‌بینی‌های روزانه کیفیت هوا و وضعیت اُزن در شهر تهران از طریق سایت www.airnow.tehran.ir و برای شهرستان‌های استان از طریق سایت www.aqms.doe.ir قابل مشاهده است. این منابع از شاخص کیفیت هوا (AQI) برای گزارش سطوح اُزن و سایر آلاینده‌ها استفاده می‌کنند.

شاخص کیفیت هوا (AQI) و کدهای رنگی

AQI یک شاخص با کد رنگی است. برای مثال، رنگ زرد به معنی شرایط “قابل قبول” و رنگ قرمز به معنی شرایط “ناسالم” است. این طرح رنگی به شما کمک می‌کند تا با یک نگاه متوجه شوید که آیا در منطقه‌ای که زندگی می‌کنید، آلاینده‌های هوا به سطوح ناسالم رسیده‌اند یا خیر.

چه کسانی در معرض خطر اُزن هستند؟

افرادی که به طور خاص حساس به اُزن هستند شامل مبتلایان به بیماری‌های ریوی مانند آسم، برونشیت مزمن و آمفیزم، کودکان، سالمندان، ورزشکاران و افرادی که به طور مستمر در فضای باز فعالیت می‌کنند، می‌شوند. این افراد باید بیشتر مراقب باشند.

اثرات اُزن بر سلامتی

اُزن می‌تواند سیستم تنفسی شما را تحریک کند و باعث سرفه، تحریک یا درد در گلو شود. همچنین، اُزن می‌تواند منجر به تنگی یا درد در قفسه سینه هنگام نفس کشیدن عمیق شود و عملکرد ریه را کاهش دهد. اُزن سبب التهاب و سوختگی مجاری تنفسی شده و ریه‌ها را به عفونت حساس‌تر می‌کند.

جلوگیری از تماس نامناسب با اُزن

وقتی اُزن به سطوح ناسالم می‌رسد، برای حفظ سلامت خود باید اقداماتی انجام دهید. کاهش زمان فعالیت در فضای باز، برنامه‌ریزی فعالیت‌ها برای صبح یا عصر که سطح اُزن پایین‌تر است و انجام فعالیت‌های سبک‌تر می‌تواند به کاهش اثرات مخرب اُزن کمک کند. به عنوان مثال، پیاده‌روی به جای دویدن مناسب‌تر است.

استفاده از خدمات الکترونیک برای انجام کارهای روزمره و داشتن اسپری و داروهای تنفسی برای مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای نیز توصیه می‌شود.